Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
341
341
342
342
343
343
344
344
345
345
346
346
347
347
348
348
349
349
350
350
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.015603">
                <pb pagenum="702" xlink:href="016/01/349.jpg"/>
              vita, quàm nomina piſcium congerere,
                <lb/>
              qui nihil aliud quàm piſces olet, ab amiſſi­
                <lb/>
              mo tanquam imperitus damnatur, vt iam
                <lb/>
              ei nihil reliquum ſit. </s>
              <s id="s.015604">Si tantum in his pau­
                <lb/>
              cis, in quibus hic illum accuſat, at non
                <lb/>
              præſtabat ſi vel ſolùm illi etiam nomine no­
                <lb/>
              tus eſſet, eum admonere priuatim, vt ſe
                <lb/>
              corrigeret? </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015605">246 Quis videt me hîc exultantem?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015606">ſed non poteram diſſimulare, cùm Galenus
                <lb/>
              ſine cerebro, Ariſtoteles ſine corde neget
                <lb/>
              motum partibus ineſſe. </s>
              <s id="s.015607">Cæterùm quod di-
                <lb/>
              cat, perire diuiſionem datam, non animad­
                <lb/>
              uertit in entomis ſenſum etiam non ſolùm
                <lb/>
              motum ſeruari. </s>
              <s id="s.015608">In tertia ſectione reprehen­
                <lb/>
              dit, quod portentoſa animalia dixerim? </s>
              <s id="s.015609">nón­
                <lb/>
              ne portentoſum eſt in lapidibus, & ſub ter­
                <lb/>
              ra naſci? </s>
              <s id="s.015610">forma etiam gammarorum, & in­
                <lb/>
              ceſſus cancrorum peculiaris. </s>
              <s id="s.015611">Sed quid ipſe
                <lb/>
              muſcerdæ meminit, tanquam ſtercoris muſ­
                <lb/>
              cæ, cùm ſit muris ſtercus? </s>
              <s id="s.015612">Vellicat quod
                <lb/>
              muſcas dixerim alicubi non ingredi: certum
                <lb/>
              eſt ita eſſe. </s>
              <s id="s.015613">Cauſæ quas adduximus ſatis
                <lb/>
              probabiles: commendaretur ſi veras attu­
                <lb/>
              liſſet, non negare quod conſtat, vel ſui
                <lb/>
              Plinij teſtimonio. </s>
              <s id="s.015614">Quòd ſi quis omnes cau­
                <lb/>
              ſas à me enarratas hîc ei quàm de turri
                <lb/>
              adiecimus ſociauerit, intelliget quòd fer­
                <lb/>
              tur de domo illa Venetiis, non fuiſſe fa­
                <lb/>
              bulam. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015615">248 Eſt homini ſimul humidiſſimum, &
                <lb/>
              frigidiſſimum cerebrum tum multitudine,
                <lb/>
              tum quò magis fieri potuit: non in compa­
                <lb/>
              ratione, vt credit ad reliqua animalia: ita
                <lb/>
              dupliciter fallitur: nam comparatiuè & de
                <lb/>
              qualitate intelligit. </s>
              <s id="s.015616">De mollitie etiam ab­
                <lb/>
              errat, quia loquimur de ea quæ eſt cum ſo­
                <lb/>
              liditate, & ita mollior homo limacibus, &
                <lb/>
              marinis pulmonibus: illa enim ſunt potiùs
                <lb/>
              laxa quàm mollia. </s>
              <s id="s.015617">De calidiſſimo quoque &
                <lb/>
              humidiſſimo, & tenuiſſima ſubſtantia, ſciat
                <lb/>
              id verum eſſe, quoniam cùm maximè com­
                <lb/>
              miſta ſint elementa, attenuata ſubſtantia
                <lb/>
              eſt, vſque quo fieri poſſit, atque ideò ex
                <lb/>
              ea ſpiritus confertim generantur. </s>
              <s id="s.015618">Ita cor
                <lb/>
              hominis eſt calidiſſimum, & ſicciſſimum,
                <lb/>
              quia plus habet elementi terrei exactè con­
                <lb/>
              cocti, hoc idem tamen propter commiſtio­
                <lb/>
              nem, & qualitates obtuſas proximum eſt
                <lb/>
              temperamento. </s>
              <s id="s.015619">Quid plura? </s>
              <s id="s.015620">ac ſi vellem
                <lb/>
              fractam nolam totam denuò conficere,
                <lb/>
              imbutum falſis principiis perſuaſione de ſe­
                <lb/>
              metipſo ampla, in atrium veritatis dedu­
                <lb/>
              cere. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015621">250 Poſtquàm rationibus nec experi­
                <lb/>
              mentis vincere non poteſt, ad pietatis pa­
                <lb/>
              trocinium ſe referat, quòd plures opifices
                <lb/>
              quaſi plures Deos poſuerim. </s>
              <s id="s.015622">At non videt
                <lb/>
              principem aliquem multa habentem ſigilla?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015623">Et qualis inſpiratur animus ſingulis? </s>
              <s id="s.015624">Et
                <lb/>
              non differunt, ſeu corpora, ſeu animas di­
                <lb/>
              xeris, ſed hæc ad æternitatis arcana remi­
                <lb/>
              ſimus. </s>
              <s id="s.015625">In quinta ſectione, muſca eſt pro­
                <lb/>
              pter ornatum, eadem eſt ad perfectionem:
                <lb/>
              perfectio enim ornatus, vt in ædibus. </s>
              <s id="s.015626">Di­
                <lb/>
              xi ſuperiùs, non omnes cauſas propoſitum
                <lb/>
              mihi eſſe vt explicarem, ſed præcipuas,
                <lb/>
              aut ſi ex his tanquam annexæ aliæ pen­
                <lb/>
              deant. </s>
              <s id="s.015627">Inde nugatur clamoſus hic Gramma­
                <lb/>
              ticus. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015628">251 De cognitione ſingulorum aberrat
                <lb/>
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              vt dici ſolet
                <emph type="italics"/>
              )
                <emph.end type="italics"/>
              toto cœlo. </s>
              <s id="s.015629">Optimè enim &
                <lb/>
              longè exquiſitius à ſuperis cognoſcuntur,
                <lb/>
              quàm ab hominibus, ſed non eodem modo,
                <lb/>
              neque ſub eiſdem rationibus omnibus, ſed
                <lb/>
              plerunque, aut ſemper aliis, iiſque meliori­
                <lb/>
              bus, ideò nugatur vt ſolet. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015630">252 Simia, & elephas non ſunt ſagaciora
                <lb/>
              cane, vel vulpe, ſunt tamen prudentiora, nam
                <lb/>
              & inter homìnes prudentiores ſunt multi,
                <lb/>
              rudi Minerua. </s>
              <s id="s.015631">De nomine ſagacis ſi non pla­
                <lb/>
              cet, accipiamus aſtutum, vafrum. </s>
              <s id="s.015632">Quanquam
                <lb/>
              & Cicero, & Feſtus, & alij in eodem quo
                <lb/>
              nos ſenſu accipiant. </s>
              <s id="s.015633">Ita hic nouus Priſ­
                <lb/>
              cianus, docet nos deſipere, impudens
                <lb/>
              venia. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015634">253 Hominis corpus denſiſſimum eſſe
                <lb/>
              non putat, quia piloſum, & ſudet: num
                <lb/>
              aues, & quadrupedia plumis, & pilis fre­
                <lb/>
              quentioribus obſita ſunt? </s>
              <s id="s.015635">denſitas eſt in ſub­
                <lb/>
              ſtantia, non inter ſubſtantiæ partes. </s>
              <s id="s.015636">Stul­
                <lb/>
              tum eſt puerilibus illius obiectionibus re­
                <lb/>
              ſpondere, ſed tamen ob ineptos volumus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015637">Puram terram, quæ igne repurgatur, voca­
                <lb/>
              mus: nam putreſcit, dum oſſa manent, vi­
                <lb/>
              detur plus continere illius elementi. </s>
              <s id="s.015638">Quis
                <lb/>
              non videt indignas has obiectiones, vel idio­
                <lb/>
              tas viro, nedum Philoſopho? </s>
              <s id="s.015639">Solùm id iure
                <lb/>
              dubitatum, quod tamen experimento ve­
                <lb/>
              rum èſſe conſtat, quónam pacto tanto cum
                <lb/>
              pondere homo conſiſtat, tam parum ter­
                <lb/>
              ræ contineat? </s>
              <s id="s.015640">Videretur enim vt ipſe re­
                <lb/>
              ctè dubitat, totus aqueas eſſe? </s>
              <s id="s.015641">ob id ergo
                <lb/>
              dicimus hominem multò plus terræ ela­
                <lb/>
              boratæ continere, quæ dum putreſcit, aut
                <lb/>
              vritur, corpus exhalat: ideo hæc pura ter­
                <lb/>
              ra non eſt, ſed media inter ignem & ter­
                <lb/>
              ram: ergo non grauis? </s>
              <s id="s.015642">falleris. </s>
              <s id="s.015643">In pyrio
                <lb/>
              enim puluere eſt grauitas, & tamen vis
                <lb/>
              ignea ſuperior eſt. </s>
              <s id="s.015644">Si hoc modo dubitaſ­
                <lb/>
              ſet, certè laude dignus eſſet. </s>
              <s id="s.015645">At non pu­
                <lb/>
              det quæcunque in buccam veniunt mandare
                <lb/>
              ſcriptis, & tot ineptiis chartas implere. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015646">254 Hic tanta molitur ſuper verbo Co­
                <lb/>
              gnoſcerentur, cùm non ſolùm ſecunda,
                <lb/>
              ſed prima editio Norinbergenſis habeat
                <lb/>
              Cognoſceret, quod ipſemet probat, vt ſtu­
                <lb/>
              porem hominis admirari cogar. </s>
              <s id="s.015647">Inter co­
                <lb/>
              gnoſceret & cognoſcerentur præter notam,
                <lb/>
              neceſſaria etiam erat interpoſito literæ N,
                <lb/>
              vt vix credere poſſim, in Lugdunenſi,
                <lb/>
              aut Lutetiana erratum. </s>
              <s id="s.015648">Sed ſit ita modò?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015649">cui imputandus eſt error? </s>
              <s id="s.015650">& cur non ſen­
                <lb/>
              ſus ipſe rei eum admonuit? </s>
              <s id="s.015651">Adducit ani­
                <lb/>
              malia quæ fallant: ſolus homo fallit, il­
                <lb/>
              la decipiunt, & naturæ impulſu, non me­
                <lb/>
              ditatione. </s>
              <s id="s.015652">Dicit deinde fallere, non eſſe
                <lb/>
              finem hominis? </s>
              <s id="s.015653">eſt, ſed non perfecti. </s>
              <s id="s.015654">Quæ­
                <lb/>
              dam enim ſunt propter finem, quædam
                <lb/>
              ſunt neceſſaria, & quædam conſequen­
                <lb/>
              tia: hoc eſt, conſequens & neceſſarium,
                <lb/>
              non tamen in finis ratione continetur,
                <lb/>
              ſicut finis ciuitatis eſt vnio. </s>
              <s id="s.015655">Ex hoc ta­
                <lb/>
              men neceſſariò conſequuntur lites & diſ­
                <lb/>
              cordiæ. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015656">256 Vera fatetur ipſe. </s>
              <s id="s.015657">Nihil enim inueni­
                <lb/>
              re nouit, ſed aliena congerere: nos plura in­
                <lb/>
              uenimus quàm acceperimus. </s>
              <s id="s.015658">Quod ſi om­
                <lb/>
              nes aliena corraderent, vnde iam incremen­
                <lb/>
              tum artibus: ita hic, vt Cicero ait, valuit </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>