Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
351
351
352
352
353
353
354
354
355
355
356
356
357
357
358
358
359
359
360
360
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.015882">
                <pb pagenum="708" xlink:href="016/01/355.jpg"/>
              loſophi ſententias ad propoſitum deducit. </s>
              <s id="s.015883">Et
                <lb/>
              id tamen ( vt dixi ) quanquam à prudentiſ­
                <lb/>
              ſimo, ſcientiſſimo, exercitatiſſimoque viro
                <lb/>
              factum eſſet maxima tamen cum difficulta­
                <lb/>
              te factum eſt. </s>
              <s id="s.015884">At noſtris ex principiis faci­
                <lb/>
              liùs omnia ac planè declarari poſſunt. </s>
              <s id="s.015885">Porrò
                <lb/>
              quæ in vigeſimanona ſectione denuò repe­
                <lb/>
              tit, intoleranda ſunt, Deum eſſe naturam.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015886">Natura eſt in rebus, vt Philoſophus ait, &
                <lb/>
              Deus erit in ipſis. </s>
              <s id="s.015887">Quin quòd euidentius ibi­
                <lb/>
              dem naturam vult eſſe in animatis, atque
                <lb/>
              animam fieri à Deo: anima igitur Deus eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015888">Quæcunque enim eidem ſunt vnum, vnum
                <lb/>
              & inter ſe ſunt. </s>
              <s id="s.015889">Anima igitur Deus, quæ
                <lb/>
              cum fiat à Deo, Deus à Deo fiet. </s>
              <s id="s.015890">Porrò quis
                <lb/>
              mente ſanus ferat tot impietates huius ho­
                <lb/>
              minis? </s>
              <s id="s.015891">Hoc enim nihil aliud eſt quàm dicere,
                <lb/>
              quòd animus meus eſt ſubſtantia equi, dum
                <lb/>
              equum intelligit, aut quòd mens quæpiam
                <lb/>
              animalia illuſtret. </s>
              <s id="s.015892">Quæ tamen ille vt impia
                <lb/>
              accuſat. </s>
              <s id="s.015893">Sed ſi vlla eſſet ei mens, rogo quo­
                <lb/>
              modo impia eſſe poſſunt? </s>
              <s id="s.015894">an apud Theolo­
                <lb/>
              gos? </s>
              <s id="s.015895">an Philoſophos? </s>
              <s id="s.015896">Non Philoſophos,
                <lb/>
              cùm nihil ſit impium apud Philoſophos, ni­
                <lb/>
              ſi cùm de Dei honore ac anima agitur. </s>
              <s id="s.015897">At
                <lb/>
              anima noſtra nihil eſt nobis maius, nedum
                <lb/>
              vt ſit Deus. </s>
              <s id="s.015898">Sed neque apud Theologos, quo­
                <lb/>
              modo enim impius erit apud Theologos,
                <lb/>
              qui dicat naturalis ratio ac lumen, ita de
                <lb/>
              anima ſentiret, quia non longius proſpicere
                <lb/>
              poteſt, Theologus tamen diuino lumine ad
                <lb/>
              intus, ſi non aliter, certè ſemper meliora,
                <lb/>
              ac magis pia ſentit. </s>
              <s id="s.015899">Ita vides calumniatoris
                <lb/>
              impietatem inexcuſabilem. </s>
              <s id="s.015900">Nec prudentior
                <lb/>
              in aliis, inquit, in trigeſimaſecunda ſectio­
                <lb/>
              ne: medici dicunt, priores hecticæ ſpecies
                <lb/>
              fieri poſſe corde illæſo, vltima oppreſſum
                <lb/>
              aggreſſione fatiſcere. </s>
              <s id="s.015901">Miſer vbi inuenit he­
                <lb/>
              cticam vniuerſalem fieri alibi, quàm in cor­
                <lb/>
              de cuiuſcunque ſpeciei ſit? </s>
              <s id="s.015902">Si de propria vni­
                <lb/>
              cuique membro loquitur, etiam tertia poteſt
                <lb/>
              fieri, & in ventriculo, & in aliis membris
                <lb/>
              abſque cordis affectu, ni forſan cor ob co­
                <lb/>
              ctionem vitiatam non conſenſum ſiccetur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015903">Ita cùm in aliqua ſcientia propria loquitur,
                <lb/>
              oſtendit ſe, nec prima elementa illius atti­
                <lb/>
              giſſe. </s>
              <s id="s.015904">Sed non deſinit nugari in communi­
                <lb/>
              bus his locis: vt non ſolùm lectores, ſed ſe­
                <lb/>
              metipſum confundat. </s>
              <s id="s.015905">Inde ad maledicta nul­
                <lb/>
              la irritatus cauſa tranſit. </s>
              <s id="s.015906">Sed ſi diſceptando
                <lb/>
              ſe viciſſe confidit, quid attinet malè dice­
                <lb/>
              re, ſit obtinere deſperat, an putat victo­
                <lb/>
              riam rei literariæ maledictis conſtare? </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015907">In trigeſimatertia ſectione, quamvis poſ­
                <lb/>
              ſem abundè tueri etiam belluas, & animam
                <lb/>
              ſenſus effectricem mortem agnoſcere, ex
                <lb/>
              Plinij exemplo de elephantis, exhibitis in
                <lb/>
              ludis Gn. </s>
              <s id="s.015908">Pompeij, tamen vt verius; & di­
                <lb/>
              lucidius quod ſentio exprimam, homo intel­
                <lb/>
              lectu mortem cognoſcit: ſed vi ſenſus pa­
                <lb/>
              uet ac timet Belluæ mortua animalia, præ­
                <lb/>
              ſertim ſui generis agnoſcunt: vt de delphi­
                <lb/>
              nis, qui filios ſuos mortuos deferunt, ne à
                <lb/>
              piſcíbus deuorentur: quid autem ſit mors
                <lb/>
              ignorant, quod abundè ſuperiùs explica­
                <lb/>
              tum eſt. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015909">In trigeſimaquarta ſectione, ait: Intel­
                <lb/>
              lectus incipit à corpore ſeparari ergo pri­
                <lb/>
              uatio eſt motus? </s>
              <s id="s.015910">Ergo ad priuationem eſt
                <lb/>
              motus, ſic paulatim morimur, obcæcamur,
                <lb/>
              obſurdeſcimus, nonne iſtæ ſunt priuationes?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015911">Quis ferat intemperies huius viri? </s>
              <s id="s.015912">hac cau­
                <lb/>
              ſa ſequenti ſectioni reſpondere indignum
                <lb/>
              puto, quæ aliquam merebantur reſponſio­
                <lb/>
              nem, ſi obiectiones ab alio, quàm à ca­
                <lb/>
              lumniatore factæ eſſent. </s>
              <s id="s.015913">Atque id præſer­
                <lb/>
              tim omittere conuenit, quod etiam nimis
                <lb/>
              patefecimus, quæ obſtruſa eſſe oportuit: irri­
                <lb/>
              tati ineptiis huius viri, qui malè interpre­
                <lb/>
              tatur, peius argumentatur peſſimè concludit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015914">Cur tamen omnes præuideant diſceſſum
                <lb/>
              ſuum, id contingit, quoniam cogitationi­
                <lb/>
              bus vehementioribus aliqui diſtrahuntur,
                <lb/>
              vt non ſentiant minores motus, vt contingit
                <lb/>
              in moletrinis. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015915">303. Non patiar hunc virum debacchari
                <lb/>
              aduerſus ſtudia bonarum artium, aduerſus
                <lb/>
              cultum Dei. </s>
              <s id="s.015916">Repræhendit nos, qui dixeri­
                <lb/>
              mus contemplationem producere iuuentu­
                <lb/>
              tem. </s>
              <s id="s.015917">Id primùm probo experimento, quo nil
                <lb/>
              ſecurius: Philoſophi plerique octogeſimum
                <lb/>
              annum exceſſerunt. </s>
              <s id="s.015918">Democritus etiam cen­
                <lb/>
              teſimum, Socrates peremptus eſt anno ſep­
                <lb/>
              tuageſimo, quum nihil adhuc ſenile ei eſſet
                <lb/>
              præter prudentiam: Cato & Varro octua­
                <lb/>
              geſimum etiam exceſſerunt. </s>
              <s id="s.015919">Ariſtoteles
                <lb/>
              multis miſeriis, ac animi moleſtiis, tamen
                <lb/>
              ſexageſimum exceſſit. </s>
              <s id="s.015920">Hippocrates 80. Ci­
                <lb/>
              ro cùm ſexageſimum exceſſiſſet: vique pe­
                <lb/>
              remptus ſit, tamen cùm moreretur adhuc
                <lb/>
              iuuenilia omnia retinebat, formam, habi­
                <lb/>
              tum, robur animi, promptitudinem, patien­
                <lb/>
              tiam ad labores. </s>
              <s id="s.015921">Idem de his qui in eremo
                <lb/>
              vitam beatam ducebant, quamvis ille cor­
                <lb/>
              poris, ac vitæ incommodis premerentur:
                <lb/>
              plurimi tamen centeſimum annum exceſſe­
                <lb/>
              runt, octuageſimum ſuperaſſe vulgare erat.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015922">Eraſmus noſtra ætate quamvis præter mo­
                <lb/>
              dum laboribus incubuerit, variiſque vitæ
                <lb/>
              incommodis, ac animi moleſtiis preſſus, ſep­
                <lb/>
              tuageſimum attigit: Marſilius Ficinus octo­
                <lb/>
              geſimum. </s>
              <s id="s.015923">Id verò etiam ratione conſtat:
                <lb/>
              nam ſi animi triſtitia vitam decurtat, & vt
                <lb/>
              ille dicebat, Spiritus triſtis deſiccat oſſa: par
                <lb/>
              eſt poſtquam contrariorum contrariæ ſunt
                <lb/>
              facultates, ſecuram lætitiam producere vi­
                <lb/>
              tam, & valetudinem bonam adiuuare: at
                <lb/>
              contemplatio exhilarat animum, ideò etiam
                <lb/>
              vitæ auxiliatur. </s>
              <s id="s.015924">Ariſtoteles quoque affirmat
                <lb/>
              in contemplatione vitam eſſe ſimilem diis,
                <lb/>
              talem igitur par eſſe etiam vtilem valetudi­
                <lb/>
              ni. </s>
              <s id="s.015925">Verùm multum intereſt inter contem­
                <lb/>
              plationem, quæ eſt meditatio eorum quæ
                <lb/>
              ſciuntur, tum inuentionem rerum noua­
                <lb/>
              rum, quæ admodum delectant, & vitam
                <lb/>
              producunt: & moleſtiam animi, quæ acqui­
                <lb/>
              ritur diſcendo, interpretando, cùm difficul­
                <lb/>
              tate: vt mihi nunc calumniatoris intempe­
                <lb/>
              ries, & abſurdas gerras, quas cum intellexe­
                <lb/>
              ris nihilo euades ſapientior, & diſceptatio­
                <lb/>
              nes contentioſas, tum ſcribendi laborem:
                <lb/>
              hæc namque fateor de vita, & bona vale­
                <lb/>
              tudine ſubducere. </s>
              <s id="s.015926">Ob id ſtudioſiſſimi, vel
                <lb/>
              prima iuuenta interiêre, vt Ioannes Miran­
                <lb/>
              dula, & Longolius: aut cum eò peruene­
                <lb/>
              rint, vt quaſi abſque labore contemplatio­
                <lb/>
              ne frui poſſint, valde parum ſeneſcunt. </s>
              <s id="s.015927">Id
                <lb/>
              etiam in nobis quilibet videre poteſt. </s>
              <s id="s.015928">Dum
                <lb/>
              in vtero eſſem, matri medicamentum abor­
                <lb/>
              tiuum propinatum eſt. </s>
              <s id="s.015929">Inde fuga, dum iam </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>