1attuliſſe non nugas, vt ipſe ſolet.
Nam ani
maduertimus à ſapientibus viris rationes,
atque experimenta, quibus deducti ſumus in
veritatis plenam cognitionem.
maduertimus à ſapientibus viris rationes,
atque experimenta, quibus deducti ſumus in
veritatis plenam cognitionem.
324. Reprehendit ordinem ingeniorum
in Subtilitate: ſed cùm inſanientibus cogor
inſanire. Audeo dicere, ſed omnes libri amiſ
ſi eſſent, non totius Ariſtotelis volumen,
aut Scoti, ſed tamen ſingulas quas quiſque
optaret partes, me reſtituere poſſe, vel to
tum Euclidem. At Archimedis, aut Apol
lonij, vel Ptolemæi librorum, ſeu prædi
ctionis, ſeu magnæ compoſitionis, primo
duntaxat excepto, ne vel tota vita quatuor
lineas inſtaurare poſſe ſperarem. Sed quid
aſino ad lyram, aut ſuibus prædico amara
cum? Subtiliſſimos & ſupra humanum fa
ſtigium ipſe exiſtimat Occam, Entisberum
fuiſſe, qui certè ingeniosè, & dilucidè om
nia ſcripſerunt: cæterùm inuentione nulla,
vt ſi propoſitionem vnam neges, quindecim
paginæ corruant. Sed quia ad diſputationes
ſcholarum ſunt accommodati, hoc arridet,
hoc laudat, quos etiam non intelligere pla
num eſt. Laudat enim, vt intelligere videa
tur. Inde leuiſſimis ex cauſis cenſor nouus
literaturæ damnat, quod nos non facimus:
ſed laudamus egregiè, honeſtóque loco
fuiſſet. Quid de Galeno, quem duodecimo
collocauimus? Hippocratem nullo, quan
quam principes medicinæ, & de toto huma
no genere bene meritos: cùm tamen aliud
ſit Subtilitatis præſtantia, aliud iudicij gra
uitas, aliud eruditio, aliud eloquentia, de
mum aliud vtilitas libri.
in Subtilitate: ſed cùm inſanientibus cogor
inſanire. Audeo dicere, ſed omnes libri amiſ
ſi eſſent, non totius Ariſtotelis volumen,
aut Scoti, ſed tamen ſingulas quas quiſque
optaret partes, me reſtituere poſſe, vel to
tum Euclidem. At Archimedis, aut Apol
lonij, vel Ptolemæi librorum, ſeu prædi
ctionis, ſeu magnæ compoſitionis, primo
duntaxat excepto, ne vel tota vita quatuor
lineas inſtaurare poſſe ſperarem. Sed quid
aſino ad lyram, aut ſuibus prædico amara
cum? Subtiliſſimos & ſupra humanum fa
ſtigium ipſe exiſtimat Occam, Entisberum
fuiſſe, qui certè ingeniosè, & dilucidè om
nia ſcripſerunt: cæterùm inuentione nulla,
vt ſi propoſitionem vnam neges, quindecim
paginæ corruant. Sed quia ad diſputationes
ſcholarum ſunt accommodati, hoc arridet,
hoc laudat, quos etiam non intelligere pla
num eſt. Laudat enim, vt intelligere videa
tur. Inde leuiſſimis ex cauſis cenſor nouus
literaturæ damnat, quod nos non facimus:
ſed laudamus egregiè, honeſtóque loco
fuiſſet. Quid de Galeno, quem duodecimo
collocauimus? Hippocratem nullo, quan
quam principes medicinæ, & de toto huma
no genere bene meritos: cùm tamen aliud
ſit Subtilitatis præſtantia, aliud iudicij gra
uitas, aliud eruditio, aliud eloquentia, de
mum aliud vtilitas libri.
325. Rurſus ad ſua vireta redit, vbi om
nia pro arbitrio ſcribit: neminem habet
quem obſeruet, ſic tribuit candidum terræ
colorem, flauum igni, viridem aquæ, cæru
leum aëri, quod in humido tenui conſtet, cum
ſit terminus viſus. Atque ideò tenebræ illu
minatæ: ergo cæruleus non ob aërem. Hæc
in octaua ſectione, ſed in nona ſuum melli
fluum genium, ſuum præceptorem, diui
num virum repræhendit Ariſtotelem, &
malè, quòd dixerit nigrum eſſe albi priua
tionem, & quod ex vtriſque alij colores
conſtent. Ita rectè ille mihi dixiſſe videtur,
Stultorum infinitus eſt numerus. Nam huius
amentiæ generis, qui nihil cùm ſciat, in om
nes eruditos cenſuram agat: laudet, vitupe
ret, quovis placet loco vnumquemque re
ponat: ſemetipſum tot præconiis extollat:
de rebus quas penitus non nouit tam auda
cter loquatur, quaſi Syrus inter Germanos
exultet, glorietur, nullum adhud aliud
exemplum inueni. Sed vt video, parum
abeſt ne illum vincire ſui cogantur. In
de quaſi victor præ lætitia natat tota hac
exercitatione, vt lupus piſcis in ſterquili
niis, iudicio ac pudore nullo, tot paginis,
vbi etiam docendi diſcrimen neſcire vide
tur ( res enim controuerſæ non ſunt ) ſuffi
cit ob id, ſi quis ſimpliciter doceat vbi de
nominibus, de interpretatione ſententiæ
agitur, quæ perſæpè ſunt controuerſæ, candi
dè, purè, ſimpliciter, adiectis teſtimoniis ſunt
edocendæ, ſaltem Lexica, quæ ille adeò con
temnit cenſor, ignorantiæ ſuæ eum admo
nuiſſent? Quis eſt, qui de illis iuſtè queri
poſſit? aut illorum deſiderare diligentiam?
At ille confusè mendoſa è ſuo cerebro in
uenta, quaſi mathematica doceret, ſine teſti
moniis tradidit, natus non ſolum ad rerum
ſcientiam peruertendam, ſed & ad linguas,
& Grammaticam corrumpendam: vt ſi vel
ipſemet propria velit relegere, ni prorſus in
ſaniat, ſuum hunc deſultorium laborem non
leuiter ſit damnaturus.
nia pro arbitrio ſcribit: neminem habet
quem obſeruet, ſic tribuit candidum terræ
colorem, flauum igni, viridem aquæ, cæru
leum aëri, quod in humido tenui conſtet, cum
ſit terminus viſus. Atque ideò tenebræ illu
minatæ: ergo cæruleus non ob aërem. Hæc
in octaua ſectione, ſed in nona ſuum melli
fluum genium, ſuum præceptorem, diui
num virum repræhendit Ariſtotelem, &
malè, quòd dixerit nigrum eſſe albi priua
tionem, & quod ex vtriſque alij colores
conſtent. Ita rectè ille mihi dixiſſe videtur,
Stultorum infinitus eſt numerus. Nam huius
amentiæ generis, qui nihil cùm ſciat, in om
nes eruditos cenſuram agat: laudet, vitupe
ret, quovis placet loco vnumquemque re
ponat: ſemetipſum tot præconiis extollat:
de rebus quas penitus non nouit tam auda
cter loquatur, quaſi Syrus inter Germanos
exultet, glorietur, nullum adhud aliud
exemplum inueni. Sed vt video, parum
abeſt ne illum vincire ſui cogantur. In
de quaſi victor præ lætitia natat tota hac
exercitatione, vt lupus piſcis in ſterquili
niis, iudicio ac pudore nullo, tot paginis,
vbi etiam docendi diſcrimen neſcire vide
tur ( res enim controuerſæ non ſunt ) ſuffi
cit ob id, ſi quis ſimpliciter doceat vbi de
nominibus, de interpretatione ſententiæ
agitur, quæ perſæpè ſunt controuerſæ, candi
dè, purè, ſimpliciter, adiectis teſtimoniis ſunt
edocendæ, ſaltem Lexica, quæ ille adeò con
temnit cenſor, ignorantiæ ſuæ eum admo
nuiſſent? Quis eſt, qui de illis iuſtè queri
poſſit? aut illorum deſiderare diligentiam?
At ille confusè mendoſa è ſuo cerebro in
uenta, quaſi mathematica doceret, ſine teſti
moniis tradidit, natus non ſolum ad rerum
ſcientiam peruertendam, ſed & ad linguas,
& Grammaticam corrumpendam: vt ſi vel
ipſemet propria velit relegere, ni prorſus in
ſaniat, ſuum hunc deſultorium laborem non
leuiter ſit damnaturus.
326 Docet volatilem columbam facere?
vel non docet? vtinam docuiſſet, vel ſciret.
Hoccine eſt ſuum ſic docere? rem quam
tota poſteritas admirata eſt, nemo adhuc
imitari potuit, ille tanquam facillimam pro
ponit, docetque quod neſcit: hoc eſt impo
ſturæ ſuæ egregiæ, & amentiæ certiſſimum
argumentum, cùm ſuum mendacium expe
rimento depræhendi facilè poſſit. Exhibere
debuerat tam optatum ſpectaculum: nam
dignus venia erat pro tot flagitiis in rem li
terariam hoc in opere admiſſis. Præclaris
enim ingeniis etiam hoſtes parcere ſolent,
vt Archimedi Marcellus quantum in illo
fuit. At hic malum malo addidit, dum ſe
impoſtorem maximum profitetur, profliga
to omnino pudore verba pro rebus vendi
cat. Deſine tandem cum iſta tua impudentia
& adeò mendaci procacitate offundere te
nebras mortalibus, & præſtigias facere
conari eruditis, qui iam te norunt, tuoſque
fucos.
vel non docet? vtinam docuiſſet, vel ſciret.
Hoccine eſt ſuum ſic docere? rem quam
tota poſteritas admirata eſt, nemo adhuc
imitari potuit, ille tanquam facillimam pro
ponit, docetque quod neſcit: hoc eſt impo
ſturæ ſuæ egregiæ, & amentiæ certiſſimum
argumentum, cùm ſuum mendacium expe
rimento depræhendi facilè poſſit. Exhibere
debuerat tam optatum ſpectaculum: nam
dignus venia erat pro tot flagitiis in rem li
terariam hoc in opere admiſſis. Præclaris
enim ingeniis etiam hoſtes parcere ſolent,
vt Archimedi Marcellus quantum in illo
fuit. At hic malum malo addidit, dum ſe
impoſtorem maximum profitetur, profliga
to omnino pudore verba pro rebus vendi
cat. Deſine tandem cum iſta tua impudentia
& adeò mendaci procacitate offundere te
nebras mortalibus, & præſtigias facere
conari eruditis, qui iam te norunt, tuoſque
fucos.
329 Hic vir ſanè malus eſt, qui non ſo
lùm quæ difficillima ſunt tanquam facilli
ma deſpicit, quæ nullam continent difficul
tatem, vt difficillima admiratur: ſed omnia
agit, vt famam eorum deprimat, qui iuſtè
laboribus ſuis atque vigiliis nomen, aut
compararunt, aut quæſiuerunt. His de fibu
lis multa nugatur: & quaſi non omnes no
rint, fibulæ genus in cingulis depingit.
Nec tamen præter id quod diſcludi nequeant,
ſuæ depictæ ſimiles ſunt his, quæ à Io. Iu
cundo, quem adeò laudat, exhibentur. Ita
vir hic nemini conſtat, non Cæſari, non
Iucundo, non ſibi ipſi, tanta eſt hominis in
conſtantia, iudiciumque rerum omnium
peruerſum. Ob id quis ferat hunc calumnia
torem? Id verò non animaduertit quod ma
ximum eſt, & nos ſuppleuimus Cæſarem
non niſi partem pontis deſcripſiſſe. Ergo vt
ad fibulas redeam, illis non depinximus,
quoniam multis modis fieri poſſunt, vt idem
efficiant: at ex his modis non conſtant,
quali vſus ſit ipſe Cæſar. Cæterùm & mu
nimenta pontis deſcripſimus, attamen au
det impudens in tanta caligine huius Cæ
ſarianæ inuentionis, negare me quicquam
ad lucem illius attuliſſe.
lùm quæ difficillima ſunt tanquam facilli
ma deſpicit, quæ nullam continent difficul
tatem, vt difficillima admiratur: ſed omnia
agit, vt famam eorum deprimat, qui iuſtè
laboribus ſuis atque vigiliis nomen, aut
compararunt, aut quæſiuerunt. His de fibu
lis multa nugatur: & quaſi non omnes no
rint, fibulæ genus in cingulis depingit.
Nec tamen præter id quod diſcludi nequeant,
ſuæ depictæ ſimiles ſunt his, quæ à Io. Iu
cundo, quem adeò laudat, exhibentur. Ita
vir hic nemini conſtat, non Cæſari, non
Iucundo, non ſibi ipſi, tanta eſt hominis in
conſtantia, iudiciumque rerum omnium
peruerſum. Ob id quis ferat hunc calumnia
torem? Id verò non animaduertit quod ma
ximum eſt, & nos ſuppleuimus Cæſarem
non niſi partem pontis deſcripſiſſe. Ergo vt
ad fibulas redeam, illis non depinximus,
quoniam multis modis fieri poſſunt, vt idem
efficiant: at ex his modis non conſtant,
quali vſus ſit ipſe Cæſar. Cæterùm & mu
nimenta pontis deſcripſimus, attamen au
det impudens in tanta caligine huius Cæ
ſarianæ inuentionis, negare me quicquam
ad lucem illius attuliſſe.
330. Simili malitia ac ſtultitia arguit,
quod non intelligit: nam ſingulæ rotæ
ſuam partem ponderis recipiunt: quare cum
pondus ſit idem, minus autem terræ infiga
tur leuius, non parum trahuntur, adeò vt ob
durum ſolum, & leue, ac leuitatem axis ho
mo nunc ſufficiat trahere pondo decem mil
lia, quæ nec decem homines aliter trahe
rent. Vbi autem extrema, ibi etiam me
dium. Detrahere autem oportet pondus ro
tarum, quod minimum eſt ab hoc compen
dio leuitatis: nec minori amentia exiſti-
quod non intelligit: nam ſingulæ rotæ
ſuam partem ponderis recipiunt: quare cum
pondus ſit idem, minus autem terræ infiga
tur leuius, non parum trahuntur, adeò vt ob
durum ſolum, & leue, ac leuitatem axis ho
mo nunc ſufficiat trahere pondo decem mil
lia, quæ nec decem homines aliter trahe
rent. Vbi autem extrema, ibi etiam me
dium. Detrahere autem oportet pondus ro
tarum, quod minimum eſt ab hoc compen
dio leuitatis: nec minori amentia exiſti-