Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.001797
">
<
pb
pagenum
="
397
"
xlink:href
="
016/01/046.jpg
"/>
quòd vix fieri poteſt, ne in tanto tempore
<
lb
/>
aër moueatur, & in ventos transferat quod
<
lb
/>
corrumpitur. </
s
>
<
s
id
="
s.001798
">Videtur etiam omnibus peſſi
<
lb
/>
mis rebus Dei beneficio modus quidam im
<
lb
/>
poſitus. </
s
>
<
s
id
="
s.001799
">Nam nec ſerpentes multiplicari vi
<
lb
/>
dentur vltra metam quandam, nec acuti
<
lb
/>
morbi vltra quartum decimum diem perſe
<
lb
/>
uerant, nec vllum vehemens malum eſſe po
<
lb
/>
teſt diuturnum. </
s
>
<
s
id
="
s.001800
">In peſtis autem genere diu
<
lb
/>
turno ac lento, nullum eſt inuenire termi
<
lb
/>
num præfixum: vt in Gallica lue, quam con
<
lb
/>
ſtantiam quinquageſimum ab ortu ſuo an
<
lb
/>
num exceſſiſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.001801
">Et quanquam ſit hic mor
<
lb
/>
bus Indis Endemius, nobis tamen contagio
<
lb
/>
peſtifer eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.001802
">Scripſimus autem de hoc multos
<
lb
/>
libros.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg188
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001803
">
<
margin.target
id
="
marg185
"/>
Cauſæ pu
<
lb
/>
tredinis aë
<
lb
/>
ris & peſtis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001804
">
<
margin.target
id
="
marg186
"/>
Peſtis mira.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001805
">
<
margin.target
id
="
marg187
"/>
Cur peſtis
<
lb
/>
triennium
<
lb
/>
non excedat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.001806
">
<
margin.target
id
="
marg188
"/>
Venenorum
<
lb
/>
ratio triplex.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.001807
">Genera peſtis ex aëre, veneni habent ra
<
lb
/>
tionem. </
s
>
<
s
id
="
s.001808
">Venena etenim quædam natura, vt
<
lb
/>
quæ naſcuntur, & anguium peſſimi: quædam
<
lb
/>
putredine, è quorum numero peſtis ipſa eſt,
<
lb
/>
& quæ arte conficiuntur, cocta olim, nunc
<
lb
/>
ſublimata vocantur. </
s
>
<
s
id
="
s.001809
">Acerrima & maximè
<
lb
/>
præſentanea à natura fiunt, illa artem vnde
<
lb
/>
qua que ſuperante: ſed tamen rara, frequen
<
lb
/>
tiſſima ab arte, quum in malis excogitandis
<
lb
/>
longè deterius humanum genus ſit
<
expan
abbr
="
quã
">quam</
expan
>
na
<
lb
/>
tura. </
s
>
<
s
id
="
s.001810
">Ergo rarò exemplo, non turpe illa duxit
<
lb
/>
ſibi in his ab hominibus ſuperari, modò ta
<
lb
/>
men magnitudinis rei palma apud illam ma
<
arrow.to.target
n
="
marg189
"/>
<
lb
/>
neat. </
s
>
<
s
id
="
s.001811
">In Nubia tamen referunt (hæc Marma
<
lb
/>
rica à Ptolemæo appellatur) eſſe venenum,
<
lb
/>
cuius pondus triticei grani vnius, illicò ho
<
lb
/>
minem occidit:
<
expan
abbr
="
decẽ
">decem</
expan
>
autem homines in quar
<
lb
/>
ta horæ parte. </
s
>
<
s
id
="
s.001812
">Tanta vis lethalis, venditur in
<
lb
/>
ſingulas vncias centenis aureis. </
s
>
<
s
id
="
s.001813
">Tantundem
<
lb
/>
impenditur pro vectigalibus quanti emitur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.001814
">Iurat emptor non vſurum eo in prouincia,
<
lb
/>
quaſi homines aliarum regionum ſi quis oc
<
lb
/>
cidat,
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
ſit veneficus, vel minus ſit homines
<
lb
/>
occidere,
<
expan
abbr
="
quã
">quam</
expan
>
peiorare. </
s
>
<
s
id
="
s.001815
">
<
expan
abbr
="
Periuriũ
">Periurium</
expan
>
timebit, qui
<
lb
/>
veneficio vſurus eſt? </
s
>
<
s
id
="
s.001816
">Hæc calamitaſne maior,
<
lb
/>
an ſtultitia mortalium? </
s
>
<
s
id
="
s.001817
">Deterior in mora
<
expan
abbr
="
cõ-ditio
">con
<
lb
/>
ditio</
expan
>
quam in celeritate: hæc enim vitam
<
lb
/>
aufert, illa ſpem & fructum omnem vitæ.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg190
"/>
<
lb
/>
Theophraſtus refert,
<
expan
abbr
="
aconitũ
">aconitum</
expan
>
præparari ſoli
<
lb
/>
tum quod bimeſtri, trimeſtri, ſemeſtri, anno
<
lb
/>
ve vel etiam biennio occidat,
<
expan
abbr
="
eſſéq;
">eſſéque</
expan
>
mortes
<
lb
/>
collectionis medicamenti temporibus com
<
lb
/>
pares. </
s
>
<
s
id
="
s.001818
">Nam à ſeniore
<
expan
abbr
="
plãta
">planta</
expan
>
protrahitur mors
<
lb
/>
diutiùs: ſerebant enim herbam,
<
expan
abbr
="
colligebántq;
">colligebántque</
expan
>
<
lb
/>
Vel quia collecta verno
<
expan
abbr
="
tẽpore
">tempore</
expan
>
, celeriùs oc
<
lb
/>
cidat
<
expan
abbr
="
quã
">quam</
expan
>
hyeme, vt etiam de herbarum vi
<
lb
/>
ribus tum
<
expan
abbr
="
radicũ
">radicum</
expan
>
conſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.001819
">Et quantumuis me
<
lb
/>
dicamenti tempus protraheretur, mors
<
expan
abbr
="
tamẽ
">tamen</
expan
>
<
lb
/>
certa
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
irreparabilis,
<
expan
abbr
="
cuiq;
">cuique</
expan
>
ſuo
<
expan
abbr
="
tẽpore
">tempore</
expan
>
, quod
<
lb
/>
mirum eſt, imminebat. </
s
>
<
s
id
="
s.001820
">Simili ratione
<
expan
abbr
="
quædã
">quædam</
expan
>
<
lb
/>
licet non vitam tollant, membrorum tamen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg191
"/>
<
lb
/>
quorundam vitium afferunt. </
s
>
<
s
id
="
s.001821
">Fons fuit vltra
<
lb
/>
Rhenum iuxta littus maris, cuius aqua ex
<
lb
/>
cuſſit dentes omnibus, quotquot è Germani
<
lb
/>
ci exercitu ex eo biberant. </
s
>
<
s
id
="
s.001822
">Nec
<
expan
abbr
="
inuentũ
">inuentum</
expan
>
au
<
lb
/>
xilium, niſi herbæ Britannicæ. </
s
>
<
s
id
="
s.001823
">Et Cæſari Ta
<
lb
/>
bernæ patritio noſtro, quum diu cruciatus
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
vẽtriculi
">ventriculi</
expan
>
doloribus diſſectus fuiſſet poſt mor
<
lb
/>
tem, inuentus lapis in ventriculo oui magni
<
lb
/>
tudine. </
s
>
<
s
id
="
s.001824
">Venena enim quæ ad
<
expan
abbr
="
tẽpus
">tempus</
expan
>
occidunt,
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
neq;
">neque</
expan
>
cor,
<
expan
abbr
="
neq;
">neque</
expan
>
<
expan
abbr
="
cerebrũ
">cerebrum</
expan
>
,
<
expan
abbr
="
neq;
">neque</
expan
>
<
expan
abbr
="
veſicã
">veſicam</
expan
>
petere poſ
<
lb
/>
ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.001825
">Nam ſi cor
<
expan
abbr
="
petãt
">petant</
expan
>
,
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
tandiu differre poſ
<
lb
/>
ſunt
<
expan
abbr
="
mortẽ
">mortem</
expan
>
: ſi
<
expan
abbr
="
cerebrũ
">cerebrum</
expan
>
, cùm longè abſint, non
<
lb
/>
occident, imò vix attingere poſſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.001826
">Veſicam
<
lb
/>
non niſi acuta medicamenta lædunt: ea au
<
lb
/>
tem celeriter occidunt. </
s
>
<
s
id
="
s.001827
">Poſſunt tamen cele
<
lb
/>
riter nocere, & tandem interficere. </
s
>
<
s
id
="
s.001828
">Sed quæ
<
lb
/>
venena clam occidunt & ſerò, vt fraus la
<
lb
/>
teat, pulmones aut iecur, aut ventriculum
<
lb
/>
vexant. </
s
>
<
s
id
="
s.001829
">Ventriculum quæ vexant, dolore iu
<
lb
/>
gi & pleraque vomitu: quæ pulmones pe
<
lb
/>
tierunt tabe ac iuſſi: quæ iecur, ſanguinem
<
lb
/>
corrumpendo alia regium morbum, non
<
lb
/>
nulla hydropem, pleraque febres virulentas
<
lb
/>
generando occidunt. </
s
>
<
s
id
="
s.001830
">Aliàs ſcripſi vno pran
<
lb
/>
dio exceptos è tredecim viris in oppido
<
lb
/>
Gallarate vndecim, qui venenum biberint
<
lb
/>
omnes interiiſſe diuerſis temporibus, cum
<
lb
/>
quidam etiam Romam interim iuiſſent ac
<
lb
/>
rediiſſent. </
s
>
<
s
id
="
s.001831
">Delatum ex ea vrbe tam pul
<
lb
/>
chrum inuentum fuerat. </
s
>
<
s
id
="
s.001832
">Aliàs dicam ſigna
<
lb
/>
quædam, quibus hominem venenum, licet
<
lb
/>
non ſentiat, hauſiſſe deprehendemus: nunc
<
lb
/>
tamen potiora ſubiiciam. </
s
>
<
s
id
="
s.001833
">Ea ſunt quinque.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.001834
">Primum, cùm odor fœdus in cibo ſentitur:
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg192
"/>
<
lb
/>
vel ſi non præſente re fœtida, odor quaſi
<
lb
/>
ſecum rem deferat fœtidam, fœdus ſentia
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.001835
">Eadem ratio in horribilibus ſaporibus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.001836
">Dolores quoque abſque manifeſta cauſa vel
<
lb
/>
in ventriculo, vel iecore, vel veſicæ eroſiores
<
lb
/>
vel ſanguinis ſputa repentina, atque ſpon
<
lb
/>
tanea. </
s
>
<
s
id
="
s.001837
">Eſt etiam tabes quædam lenta ac exi
<
lb
/>
tialis ſignum hauſti veneni: & coloris totius
<
lb
/>
corporis magna mutatio, & immedicabilis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.001838
">Cæterùm non eſt hîc locus de morbis tra
<
lb
/>
ctandi, ſed ſolùm illud quòd ſubtilius eſt hac
<
lb
/>
in diſputatione docendum, quomodo ſcili
<
lb
/>
cet odore non præſente, aut ſapore,
<
expan
abbr
="
vtrunq;
">vtrunque</
expan
>
<
lb
/>
ſentire contingat,
<
expan
abbr
="
hócq;
">hócque</
expan
>
veneni ſit indicium.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.001839
">Cauſa eſt, quòd humor melancholicus tales
<
lb
/>
ſpecies loco obiecti refert: vt etiam in his,
<
lb
/>
qui à cane rabido morſi ſunt, circa viſum er
<
lb
/>
rare contingit. </
s
>
<
s
id
="
s.001840
">At venena præſertim tempo
<
lb
/>
ranea humorem hunc atrum generare ſo
<
lb
/>
lent. </
s
>
<
s
id
="
s.001841
">Subit autem dum hæc conſidero dubi
<
lb
/>
tatio
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
leuis, quòd cùm multa ſint
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vt dixi)
<
lb
/>
quæ mortem differre poſſunt in annos, & ta
<
lb
/>
men ſint venena, ne non aliqua ſint, quibus
<
lb
/>
vtamur pro cibis, & tamen mortem
<
expan
abbr
="
afferãt
">afferant</
expan
>
,
<
lb
/>
licet adeò ſerò vt
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
pro venenis
<
expan
abbr
="
habeãtur
">habeantur</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.001842
">Quòd ſi talia ſint, erunt velut è
<
expan
abbr
="
fungorũ
">fungorum</
expan
>
ge
<
lb
/>
nerib. </
s
>
<
s
id
="
s.001843
">Quòd cùm tot ſint
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
diuerſis modis
<
lb
/>
affecti, in tam diuerſis ætatibus,
<
expan
abbr
="
tẽperaturis
">temperaturis</
expan
>
<
lb
/>
viuendi inſtitutis, artibus, virium robore, oc
<
lb
/>
caſionibus,
<
expan
abbr
="
varióq;
">varióque</
expan
>
adeò exitu
<
expan
abbr
="
pereuntiũ
">pereuntium</
expan
>
, quis
<
lb
/>
poſſit animaduertere hanc noxam? </
s
>
<
s
id
="
s.001844
">Simili ra
<
lb
/>
tione olera
<
expan
abbr
="
quædã
">quædam</
expan
>
agreſtia, quæ fortuitò edi
<
lb
/>
mus:
<
expan
abbr
="
latẽt
">latent</
expan
>
enim quàm multa: & quæ
<
expan
abbr
="
inficiũ-tur
">inficiun
<
lb
/>
tur</
expan
>
ſalamandra ac rubetis, ac ſerpentib. </
s
>
<
s
id
="
s.001845
">Cha
<
lb
/>
mæleon herba ſuibus, lupis & murib
<
expan
abbr
="
præsẽs
">præsens</
expan
>
<
lb
/>
venenum, quis nouit an hominibus ſit tem
<
lb
/>
poraneum? </
s
>
<
s
id
="
s.001846
">Nam quæ
<
expan
abbr
="
nocẽt
">nocent</
expan
>
, temporis ſpatio
<
lb
/>
interficere ſolent. </
s
>
<
s
id
="
s.001847
">Viſcus certè qui in illius
<
lb
/>
radice oritur,
<
expan
abbr
="
mortẽ
">mortem</
expan
>
hominibus affert. </
s
>
<
s
id
="
s.001848
">
<
expan
abbr
="
Quæ-cunq;
">Quæ
<
lb
/>
cunque</
expan
>
autem mortem
<
expan
abbr
="
præſentẽ
">præſentem</
expan
>
afferunt, ea ſi
<
lb
/>
temperata fuerint, veneni temporanei loco
<
lb
/>
habenda ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.001849
">Sunt verò ex his quæ ſolo ta
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg193
"/>
<
lb
/>
ctu etiam occidant: nam canis rabidi ſpuma
<
lb
/>
ſi in locum aliquo modo vulneratum inci
<
lb
/>
dat, vel à quo ſola detracta ſit cuticula, occi
<
lb
/>
dere ſolet: & ſcilla cuti illita vexat carnes: &
<
lb
/>
cantharides manu retentæ, ſanguinis mi
<
lb
/>
ctum prouocant: quidquid mirum eſt igitur
<
lb
/>
venenum eſſe quod ſolo contactu occidat,
<
expan
abbr
="
tũ
">tum</
expan
>
</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>