Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002008
">
<
pb
pagenum
="
401
"
xlink:href
="
016/01/050.jpg
"/>
decreſcat: huius poſtmodum aquæ percolatę,
<
lb
/>
libræ duæ vel quatuor halinitro dum cogi
<
lb
/>
tur aqua feruente adduntur, eo tempore quo
<
lb
/>
vehementi æſtu ſpuma è cacabo exilire vi
<
lb
/>
detur. </
s
>
<
s
id
="
s.002009
">Alius nobilior modus, ſed damnoſior.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002010
">Vaſe ferreo halinitrum excipitur, vaſa fer
<
lb
/>
reo etiam tegitur: admotis prunis adeò tor
<
lb
/>
retur, donec liqueſcat: ſi non perfectè liqua
<
lb
/>
tum fuerit, quod deprehenditur ſemoto teg
<
lb
/>
mine adhuc repoſito tandiu ignibus vrgea
<
lb
/>
tur, donec liqueſcat perfectè: pòſt tenuiſſimo
<
lb
/>
ſulphuris pulueris inſpergatur, qui ſi non
<
lb
/>
ſpontè accenditur, accendatur. </
s
>
<
s
id
="
s.002011
">Permittatur
<
lb
/>
igitur quidquid eſt pingue exurere, hoc enim
<
lb
/>
ſupernatat: inde amotum ab igne, fæce terrea
<
lb
/>
in fundo relicta, totum cogitur in candidi
<
lb
/>
marmoris ſpeciem. </
s
>
<
s
id
="
s.002012
">Palam igitur eſt, quic
<
lb
/>
quid pingue eſt, celeri vſtioni reſiſtere: bitu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg210
"/>
<
lb
/>
men ſalis aliquid continet, ob id magis ſuc
<
lb
/>
cutit quam ſulphur purum. </
s
>
<
s
id
="
s.002013
">Succuſſio omnis
<
lb
/>
aliquid habet maius ſimplici ictu, vnde fit
<
lb
/>
vt quæ tremulo ictu percutiuntur, faciliùs
<
lb
/>
frangantur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002014
">
<
margin.target
id
="
marg208
"/>
Cur halini
<
lb
/>
trum maio
<
lb
/>
rem ſtrepitum
<
lb
/>
ſulphuræ fa
<
lb
/>
cit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002015
">
<
margin.target
id
="
marg209
"/>
Halinitrire.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002016
">purgatio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002017
">
<
margin.target
id
="
marg210
"/>
Tremuli mo
<
lb
/>
tus effectus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002018
">Iam primum hoc experimenta docent. </
s
>
<
s
id
="
s.002019
">
<
expan
abbr
="
Nã
">Nam</
expan
>
<
lb
/>
ſi gladium perſico infigas, & illud ſuſpendas
<
lb
/>
manu,
<
expan
abbr
="
baculóq;
">baculóque</
expan
>
percutias gladium,
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
ſolùm
<
lb
/>
perſicum, ſed & nucleum leui ictu diuides:
<
lb
/>
hoc enim ſæpius expertus ſum. </
s
>
<
s
id
="
s.002020
">Quinetiam fe
<
lb
/>
runt, crure bouis (oſſe ſcilicet) paleæ cumulo
<
lb
/>
ſuperimpoſito: inde oſſi ſuperpoſita ſecuri:
<
lb
/>
icta ſecuri faſciculo paleæ os ipſum confrin
<
lb
/>
gi: quod verum eſſe etſi mirum ſit, conſtat
<
lb
/>
tamen tremulo ictu validiſſimam vim ineſſe.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002021
">Quærendum igitur quam ob cauſam Ratio,
<
lb
/>
vt mihi videtur, altera harum eſt, vel ambæ.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002022
">Prima, quod ſi tabulæ ſolidæ ſuperſtet quod
<
lb
/>
percutitur, reſiſtente tabula denſius redditur
<
lb
/>
quod percutitur, & pars ipſa quæ ictum ex
<
lb
/>
cipit: quare ictui minimè cedit, denſum enim
<
lb
/>
quò denſius eſt, eò difficilius diuiditur: at ſi
<
lb
/>
molli ſtrato, vt lectulo, aut paleæ, aut nulli rei
<
lb
/>
penitus
<
expan
abbr
="
incũbat
">incumbat</
expan
>
, non denſari poteſt, ſed de
<
lb
/>
hiſcit
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
fatiſcit. </
s
>
<
s
id
="
s.002023
">Ob hoc quæ ſicca ſunt, ſic
<
lb
/>
faciliùs diuiduntur. </
s
>
<
s
id
="
s.002024
">Cauſa alia eſt, quòd in
<
lb
/>
tremulo ictu redit quod percutitur, nondum
<
lb
/>
finito priore ictu: quare ſi redire debet altero
<
lb
/>
ictu
<
expan
abbr
="
manẽte
">manente</
expan
>
, quod percutitur omninò diuidi
<
lb
/>
neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002025
">Ob id ſi longus ſit gladius, vehe
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg211
"/>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
mẽtius
">mentius</
expan
>
repercutitur &
<
expan
abbr
="
cõgeminabitur
">congeminabitur</
expan
>
ictus,
<
lb
/>
quare faciliùs diuidetur. </
s
>
<
s
id
="
s.002026
">Quòd ſi latior ſit
<
lb
/>
gladius artificiosè formatus, & ictus in extre
<
lb
/>
mo, vehementer repercutietur, quia multum
<
lb
/>
excipit aëre, ideóque duriſſima diuidet. </
s
>
<
s
id
="
s.002027
">Alia
<
lb
/>
ratione barbari gladios incuruos fingunt, in
<
lb
/>
quorum dorſo cauitas eſt, in quam argentum
<
lb
/>
viuum imponunt, quod dum iuxta capulum
<
lb
/>
ſubſidet, leuiſſimum enſem reddit: cum
<
expan
abbr
="
deſ-cẽdit
">deſ
<
lb
/>
cendit</
expan
>
, grauitate ac celeritate adeò ictus adau
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg212
"/>
<
lb
/>
get, vt ſi acies firma ſit, arma diuidat. </
s
>
<
s
id
="
s.002028
">Neque
<
lb
/>
hoc enſis genere, ſi modò robur vtenti adſit,
<
lb
/>
& chalybs durus ac tenax, violentius quic
<
lb
/>
quam ad hominum vſum poteſt excogitari.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002029
">Inde ſerræ ratio deducta. </
s
>
<
s
id
="
s.002030
">Fit hæc, vt
<
expan
abbr
="
cuiq;
">cuique</
expan
>
no
<
lb
/>
tum eſt, alternatis dentibus. </
s
>
<
s
id
="
s.002031
">Diuidit
<
expan
abbr
="
autẽ
">autem</
expan
>
hac
<
lb
/>
ratione:
<
expan
abbr
="
nã
">nam</
expan
>
produci poſſunt
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
extendi quæ
<
lb
/>
cunque rationem cognitam habent. </
s
>
<
s
id
="
s.002032
">In illa
<
lb
/>
igitur partes duæ ſunt, inanis & ſolida. </
s
>
<
s
id
="
s.002033
">Solida
<
lb
/>
inflecti ſolet. </
s
>
<
s
id
="
s.002034
">Duo igitur dubitatione digna
<
lb
/>
videntur: alterum, cur inane impetum addat:
<
lb
/>
reliquum, cur obliquitas ad celeritatem ſcin
<
lb
/>
dendi multum conferat. </
s
>
<
s
id
="
s.002035
">Inde videbimus, cur
<
lb
/>
& quam longiores & tenuiores dentes, ac ra
<
lb
/>
riores fiant:
<
expan
abbr
="
quandoq;
">quandoque</
expan
>
autem craſſiores, ſpiſ
<
lb
/>
ſiores, & breuiores, vt in lima: nam lima eſt
<
lb
/>
ſerra, breuibus frequentibus & obtuſioribus
<
lb
/>
dentibus prædita: vt ſerra lima eſt, longis, ra
<
lb
/>
ris & acutis dentibus elaborata. </
s
>
<
s
id
="
s.002036
">
<
expan
abbr
="
Atq;
">Atque</
expan
>
in vtro
<
lb
/>
que genere eſt diſcrimen: nam ſerra ſerra eſt
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg213
"/>
<
lb
/>
rarior & acutior, & lima lima dentes habet
<
lb
/>
magis obtuſos, frequentiores & breuiores.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002037
">Simul etiam illud conſiderandum, an hæc ſe
<
lb
/>
conſequantur, ſcilicet gratia exempli, breues
<
lb
/>
& frequentes, & obtuſi dentes, an verò alia
<
lb
/>
alium finem habeant. </
s
>
<
s
id
="
s.002038
">Videntur igitur
<
expan
abbr
="
primũ
">primum</
expan
>
<
lb
/>
inanitatis illius tria eſſe commoda Primum,
<
lb
/>
quòd impetum acquirat caſu: nam aër (vt do
<
lb
/>
cuimus (motum cit & adiuuat: fit enim caſus
<
lb
/>
per inane, & impetus augetur. </
s
>
<
s
id
="
s.002039
">Secundum,
<
lb
/>
quòd ferrum refrigeretur. </
s
>
<
s
id
="
s.002040
">Nam ferrum ſi
<
lb
/>
vndique claudatur, incaleſcit, dum incaleſ
<
lb
/>
cit, molle redditur & flectitur,
<
expan
abbr
="
vímq;
">vímque</
expan
>
totam
<
lb
/>
amittit. </
s
>
<
s
id
="
s.002041
">Tertium, quòd ea diuiſione dentes
<
lb
/>
obliqui fieri poſſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.002042
">Quòd ſi integrum ma
<
lb
/>
neat, nec obliquitas illa admitti poterit: nec
<
lb
/>
ſi admittatur, ad
<
expan
abbr
="
vsũ
">vsum</
expan
>
perduci: & ſi perducatur,
<
lb
/>
manere nequeat. </
s
>
<
s
id
="
s.002043
">Obliquitatis verò duo ſunt
<
lb
/>
commoda: alterum, vt ſcobi puteat exitus, re
<
lb
/>
liquum vt dentes faciliùs diducantur latiore
<
lb
/>
ſciſſura. </
s
>
<
s
id
="
s.002044
">Nam ſi ſciſſura latior ſit ob dentium
<
lb
/>
magnitudinem, attamen difficulter ſerra mo
<
lb
/>
uebitur, ſciſſura arctè dentes amplectente.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002045
">Eſt & aliud commodum, quòd non adeò ſer
<
lb
/>
ra caleſcat. </
s
>
<
s
id
="
s.002046
">Vbi igitur molle eſt quod ſcindi
<
lb
/>
tur, raris dentibus & acutis
<
expan
abbr
="
longioribúſq;
">longioribúſque</
expan
>
ac
<
lb
/>
obliquis mult vtemur. </
s
>
<
s
id
="
s.002047
">Vbi prædurum
<
expan
abbr
="
lignũ
">lignum</
expan
>
,
<
lb
/>
ſerra breues habebit dentes,
<
expan
abbr
="
minúſq;
">minúſque</
expan
>
acutos
<
lb
/>
tum frequentiores & minus obliquos. </
s
>
<
s
id
="
s.002048
">Si ve
<
lb
/>
rò ferrum ſecare expediat, dentibus opus erit
<
lb
/>
craſſioribus ne rumpantur,
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
breuioribus
<
lb
/>
tum rectioribus. </
s
>
<
s
id
="
s.002049
">Sed quia tales exiguum opus
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg214
"/>
<
lb
/>
ac ſerò perficiunt, frequentes efficimus. </
s
>
<
s
id
="
s.002050
">Et
<
lb
/>
hoc (vt dixi) genus ſerræ, lima vocatur. </
s
>
<
s
id
="
s.002051
">Magis
<
lb
/>
autem in chalybe hæc obſeruanda erunt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002052
">Grauitas etiam in his magis neceſſaria eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002053
">Leuitas in ſerra, nam in ea celeritatem quæ
<
lb
/>
rimus. </
s
>
<
s
id
="
s.002054
">
<
expan
abbr
="
Quæcunq;
">Quæcunque</
expan
>
igitur rara, longa, acuta,
<
lb
/>
obliqua, leuia, in mollibus meliora. </
s
>
<
s
id
="
s.002055
">Tot igi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg215
"/>
<
lb
/>
tur
<
expan
abbr
="
tantáq;
">tantáque</
expan
>
ſunt inanitatis & obliquitatis in
<
lb
/>
ſerris commoda. </
s
>
<
s
id
="
s.002056
">Sed in lima, cùm (vt dixi)
<
lb
/>
paruo labore ducatur, dentes ſecundum lati
<
lb
/>
tudinem multiplices fecerunt. </
s
>
<
s
id
="
s.002057
">Sæpius enim
<
lb
/>
repetitum eſt, quæ breui finem aſſequuntur,
<
lb
/>
viribus maioribus indigere: quæ viribus in
<
lb
/>
digent exiguis longius tempus expoſcere.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002058
">Fiunt & in hoc genere limæ ſurdæ, quoniam
<
lb
/>
tenuiſſimæ, & aqua ſeparationis imbuuntur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002059
">Aqua ſectionem iuuat, & ſtrepitum minuit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002060
">Verùm optimæ ex his forcipis formam refe
<
lb
/>
runt: vix enim fieri poteſt, vt quæ liberè ſu
<
lb
/>
perducitur ſtrepitum non edat. </
s
>
<
s
id
="
s.002061
">Aſtricta verò
<
lb
/>
hoc modo cum non ſubſiliat vel rodendo, vel
<
lb
/>
incidendo
<
expan
abbr
="
abſq;
">abſque</
expan
>
ſtrepitu ſecat. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002062
">
<
margin.target
id
="
marg211
"/>
Gladij ar
<
lb
/>
ma diuiden
<
lb
/>
tis conſtru
<
lb
/>
ctio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002063
">
<
margin.target
id
="
marg212
"/>
<
figure
id
="
id.016.01.050.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/050/1.jpg
"
number
="
29
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002064
">
<
margin.target
id
="
marg213
"/>
Serræ ratio</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002065
">
<
margin.target
id
="
marg214
"/>
Limæ ratio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002066
">
<
margin.target
id
="
marg215
"/>
<
figure
id
="
id.016.01.050.2.jpg
"
xlink:href
="
016/01/050/2.jpg
"
number
="
30
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002067
">Sed iam ad terræmotus ſigna redeo,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg216
"/>
<
lb
/>
quandoquidem cáuſas & ſpecies explicaſ
<
lb
/>
ſe memini. </
s
>
<
s
id
="
s.002068
">Cum aquæ puteorum ſulphur
<
lb
/>
metallicumve aliud quid redolent, aut titu
<
lb
/>
bant, aut turbantur, aut incaleſcunt, aut ſic
<
lb
/>
cantur præter rationem, terræmotum im
<
lb
/>
minere prænuntiat. </
s
>
<
s
id
="
s.002069
">Sic feruntur Ana
<
lb
/>
ximander ac Pherecydes motum terræ </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>