Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002378
">
<
pb
pagenum
="
408
"
xlink:href
="
016/01/057.jpg
"/>
oſtendit æſtus magnitudo in pleniluniis no
<
lb
/>
uiluniiſque, paruitas in quadratis: aſcenſúſ
<
lb
/>
que earum, deſcenſúſque cum Luna vſque
<
lb
/>
ad cœli medium, tumorque illarum è ſyde
<
lb
/>
ris directo & reuolutionis tempus, quòd
<
lb
/>
horarum eſt fermè vigintiquinque. </
s
>
<
s
id
="
s.002379
">Quò in
<
lb
/>
ſpatio, Luna ad
<
expan
abbr
="
Orientẽ
">Orientem</
expan
>
ex oriente redit. </
s
>
<
s
id
="
s.002380
">
<
expan
abbr
="
Quũ
">Quum</
expan
>
<
lb
/>
verò terram ſic aſtrum ſequens circumambi
<
lb
/>
re mare ſingulis diebus videatur, cur naues
<
lb
/>
vix ſex millia paſſuum, ni ventis vrgeantur,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg263
"/>
<
lb
/>
horâ vnâ ſuperant? </
s
>
<
s
id
="
s.002381
">Cauſa eſt, quòd non
<
lb
/>
tota aqua, nec vna pars Lunam ſequatur,
<
lb
/>
ſed proximæ in proximas transferuntur: ve
<
lb
/>
lut ſi quis carnem comprimens tumorem
<
lb
/>
eleuet, caro quidem parum loco mouebitur,
<
lb
/>
celerrimè tamen tumor per totum crus
<
lb
/>
transferetur. </
s
>
<
s
id
="
s.002382
">At in Nortiro, vbi diximus
<
lb
/>
penè nullum eſſe æſtum, decurſum tamen
<
lb
/>
trium menſium diuturnum, velut in flumi
<
lb
/>
ne naues celeriter moueri neceſſe eſt, quòd
<
lb
/>
eadem pars aquæ ſemper procedat. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002383
">
<
margin.target
id
="
marg262
"/>
Maris æſtus
<
lb
/>
cur fiat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002384
">
<
margin.target
id
="
marg263
"/>
Cur in ma
<
lb
/>
ris æſtu na
<
lb
/>
ues non ce
<
lb
/>
lerrimè mo
<
lb
/>
ueantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002385
">Sed poſtquam in hos ſermones incidi
<
lb
/>
mus, non ſilebo Philoſophi rationem, quâ
<
lb
/>
mundum æternum eſſe probat ex maris ſal
<
lb
/>
ſugine. </
s
>
<
s
id
="
s.002386
">Eſt autem hæc: Si mare initium ha
<
lb
/>
buit, ab initio dulce, aut ſalſum, erat non ſal
<
lb
/>
ſum cùm tantum ſalis non potuerit immiſ
<
lb
/>
ceri quodaquam corrumperet, ſyncera enim
<
lb
/>
omnia facta eſſe exiſtimandum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002387
">Nam
<
lb
/>
quæ naſcuntur, vt lacus, & flumina, ſapo
<
lb
/>
re carent. </
s
>
<
s
id
="
s.002388
">Hoc tamen aduerſus Platonem ſo
<
lb
/>
lùm dirigitur, qui ( vt in Timæo habetur)
<
lb
/>
mundum per ſeparationem genitum exiſti
<
lb
/>
mauit. </
s
>
<
s
id
="
s.002389
">Ideóque Naſo dixit:
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Hanc Deus & melior litem natura diremit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002390
">Nam cœlo terras, & terris abſcidit vndas,
<
lb
/>
Et liquidum ſpiſſo ſecreuit ab æthere cœlum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002391
">Quæ poſtquàm euoluit, cæcóque exemit aceruo,
<
lb
/>
Diſſociata locis, concordi pace ligauit.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
<
lb
/>
Par igitur fuit nullum fuiſſe mare terra, &
<
lb
/>
aqua immiſtis, cùm ſalſum ſolùm miſtione
<
lb
/>
fiat. </
s
>
<
s
id
="
s.002392
">Quòd ſi ſapore caruit ab initio, ſuc
<
lb
/>
ceſſu verò temporis factum eſt ſalſum, ſal
<
lb
/>
ſugo ætates habet. </
s
>
<
s
id
="
s.002393
">At non habet: neque
<
lb
/>
enim nunc ſalſius quam olim fuit, nunquam
<
lb
/>
igitur mare factum eſt, itaque nec mundus.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg264
"/>
<
lb
/>
Cæterum etiam ſub terra aquarum conge
<
lb
/>
ries ſunt lacuum ſpecie: vnde Tanais in
<
lb
/>
Moſcouia, Lycus in Aſia, Tygris in Meſo
<
lb
/>
potamia perpetuò decurſu erumpunt. </
s
>
<
s
id
="
s.002394
">Refe
<
lb
/>
runt & Timaum in agro Aquilienſi, & in
<
lb
/>
Atinate incerti nominis fontem oriri. </
s
>
<
s
id
="
s.002395
">Cum
<
lb
/>
enim ſint ſub terra ſpecus, nec profundi vt
<
lb
/>
olim in Gabienſi agro ad primum lapidem
<
lb
/>
à Roma, vnde currus & equi, cùm præteri
<
lb
/>
rent, ſolùm tremebat: nihil mirum eſt, aut
<
lb
/>
aquis impleri, aut dehiſcere ſponte terram,
<
lb
/>
aut hiantibus aërem corrumpi. </
s
>
<
s
id
="
s.002396
">Etſi parua
<
lb
/>
ſit hæc profunditas ad terræ magnitudinem
<
lb
/>
comparata, poteſt tamen vrbes ſubruere,
<
lb
/>
lacus admittere, montes relinquere inæqua
<
lb
/>
li ſpecu, cùm non quicquid è directo eſt,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg265
"/>
<
lb
/>
dehiſcit. </
s
>
<
s
id
="
s.002397
">At puteorum aquæ, cum ſint ſca
<
lb
/>
turigines quædam, quaternis pedibus, aut
<
lb
/>
paulò plus plerunque conduntur: nam ſi con
<
lb
/>
tinua eſſet aqua, terra fatiſceret, & puteis
<
lb
/>
eadem eſſet profunditas. </
s
>
<
s
id
="
s.002398
">Nec illorum aqua
<
lb
/>
hyeme calidior eſt, quàm æſtate, ſed talis
<
lb
/>
videtur, quoniam aër hyeme frigidus, æſta
<
lb
/>
te calidus, cuius comparatione eadem aqua
<
lb
/>
verſa vice calidior hyeme, quàm æſtate ap
<
lb
/>
paret: comparatione enim noſtri corporis
<
lb
/>
omnia tum ambientis diiudicantur. </
s
>
<
s
id
="
s.002399
">Itaque
<
lb
/>
fit, vt dum calidi ſumus, quæ tangimus, fri
<
lb
/>
gida: dum frigidi, calida iudicemus. </
s
>
<
s
id
="
s.002400
">Vnde
<
lb
/>
in balneo meientibus vrina frigidior vide
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.002401
">Paululum & incaleſcit aqua contracto
<
lb
/>
calore ad intima, quia exire non poteſt, nec
<
lb
/>
in terræ ſuperficie expandi: ob id etiam ni
<
lb
/>
ues, quæ non admodum ſunt diuturnæ, fœ
<
lb
/>
cunditatem ſemper afferre ſolent, nonnun
<
lb
/>
quam etiam diuturnæ. </
s
>
<
s
id
="
s.002402
">Accedit quòd tota
<
lb
/>
terra in parte ea ad quam aqua poteſt per
<
lb
/>
uenire, bituminoſa, aut ſalſa, aut denique
<
lb
/>
metallica eſt, quo fit vt halitus concluſi
<
lb
/>
aquam calefaciant. </
s
>
<
s
id
="
s.002403
">Et ob id etiam contin
<
lb
/>
git, quòd tamen rarum eſt, aliquos fontes
<
lb
/>
calidiores hyeme eſſe, miraculi ſpecie qua
<
lb
/>
dam, quàm æſtate. </
s
>
<
s
id
="
s.002404
">Sunt autem hæ aquæ ob
<
lb
/>
id odoratæ, aut grauiter olentes, ſaporiſ
<
lb
/>
que haud inſipidi, quos cum ſcatent, agnoſ
<
lb
/>
cere promptum eſt, atque ab his, aut caue
<
lb
/>
re, aut vti. </
s
>
<
s
id
="
s.002405
">Sed ſi lateant, an ſubſint in ari
<
lb
/>
do loco, & quales ſint, hac arte deprehen
<
lb
/>
duntur. </
s
>
<
s
id
="
s.002406
">Vas plumbeum, vel figulinam ollam
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg266
"/>
<
lb
/>
nouam, ſi illius copia non ſit, oleo prius in
<
lb
/>
tus illitam, lana ſicca candida, quæ lapil
<
lb
/>
lum in medio contineat, fundo eius anne
<
lb
/>
xa cum cera, ſub terra per quatuor paſſus ſub
<
lb
/>
ſolis occaſu, ore vaſis inferius verſo, defodi
<
lb
/>
to diligenter ne lana excidat, egeſtáque ter
<
lb
/>
ra ſenſim obruito Subſequenti luce effoſſo
<
lb
/>
vaſe lanam conſidera: quæ ſi non procul
<
lb
/>
abſit, lapilli & noctis frigore, tum humido
<
lb
/>
illiti olei conceptos halitus terræ in aquæ
<
lb
/>
guttulas vertet: expreſſam igitur collige,
<
lb
/>
quæ ſi pauca eſt, plurimum adhuc abeſſe
<
lb
/>
aquam coniicito: ſi multa, parum. </
s
>
<
s
id
="
s.002407
">Qualis
<
lb
/>
verò ſit, de ore ac guſtu facilè intelliges.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002408
">Sunt enim quædam harum, tum etiam
<
expan
abbr
="
extã-tium
">extan
<
lb
/>
tium</
expan
>
in ſuperficie, quæ non ſolum ſal, bitu
<
lb
/>
menue oleant, ſed etiam ferueant, vt Apo
<
lb
/>
ni iuxta Paduam: adeóque frequentes, vt
<
lb
/>
nulla propemodum prouincia his careat,
<
lb
/>
cùm in pluribus etiam multis in locis fon
<
lb
/>
tes erumpant. </
s
>
<
s
id
="
s.002409
">Gallia abundat illis, multò
<
lb
/>
plus Germania, & longè magis omnium bo
<
lb
/>
norum parens Italia. </
s
>
<
s
id
="
s.002410
">Cauſam huius eſſe ne
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg267
"/>
<
lb
/>
ceſſe eſt ignem, aut putredinem, aut calo
<
lb
/>
rem naturalem, vel cœleſtem. </
s
>
<
s
id
="
s.002411
">Cœleſtis haud
<
lb
/>
tantus eſſe poteſt, præſertim hyeme, noctú
<
lb
/>
que, vt eo aquæ ferueant. </
s
>
<
s
id
="
s.002412
">Naturalis actu
<
lb
/>
non eſt, niſi in animalibus, quoniam animam
<
lb
/>
& ſenſum habent. </
s
>
<
s
id
="
s.002413
">Putridus tantus eſſe ne
<
lb
/>
quit, nec verò ſimile eſt materiam ſimul ge
<
lb
/>
nerari ac putreſcere. </
s
>
<
s
id
="
s.002414
">Diuturnitas enim hu
<
lb
/>
ius miraculi declarat generationis ipſius ma
<
lb
/>
teriæ neceſſitatem. </
s
>
<
s
id
="
s.002415
">Relinquitur igitur cau
<
lb
/>
ſam potiùs in igne eſſe: nam calor niſi ad
<
lb
/>
ſummum peruenerit, motum habet leuem,
<
lb
/>
& ob id ſponte extinguitur. </
s
>
<
s
id
="
s.002416
">Sed ignis duæ
<
lb
/>
ſunt ſpecies, pruna & flamma. </
s
>
<
s
id
="
s.002417
">Flammam
<
lb
/>
eſſe ibi, non eſt rationi conſentaneum: nam
<
lb
/>
reſpiratione manifeſta indiget, plurimum
<
lb
/>
que abſumit materiæ, vt integri montes bi
<
lb
/>
tuminis, vel
<
expan
abbr
="
mẽſe
">menſe</
expan
>
toto arderent. </
s
>
<
s
id
="
s.002418
">Terræmotus </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>