1aqua in vrceos transfuſa lapideſcit.
Non
tamen horum omnium eadem ratio: nam
quæ calore mutant alia in lapides, tutò bi
bi poſſunt, quoniam circa omnes calidas
aquas fungoſi lapides generantur: at
qui fontes concreſcunt, frigore gypſei
ſunt, ac non veneni expertes: nam fri
gus omnia durat, & cogit in lapides. Ob
id in fluminum alueis, & ob perennem
motum, qui terram aufert, lapidum copia
ſemper fermè adeſt, ni lento motu fluant.
In mari tamen lapides ( Ariſtotele teſte) ſic
generantur. Ex colluſione enim fluctuum
ſpuma gignitur, quæ ab aliis rurſus flucti
bus cogitur, demum à ſalſugine ſiccata, addi
taque arena tenuiore, concreſcit in lapidem.
Et quamvis hęc de lapidibus tantum dicta
ſint, qui in mati generantur. De omnibus
tamen erunt intelligenda, qui in aquis or
tum habent. Sed in fluminibus & torrenti
bus ac frontibus frigiditas eſt loco ſalſugi
nis, quæ cogit. Hæc autem calor eſt qui
dam: nam calorum quidam diſſoluendo,
quidam cogendo, vtrique autem concoquen
do generant. Qui autem cogendo, frigidi
tas ob id dicitur, quia Galeno teſte, nihil
in homine frigido coactum eſt. Minor ita
que eſt, hic calor humano quamobrem fri
giditatem appellamus. Communia igitur
ſunt, à tenuiore terra & à ſpuma generari.
In torrentibus igitur plures generantur la
pides & in fluuis currrentibus, quoniam
arena tenuior, & frigiditas maior, & ſpuma
copioſior. Manifeſtum eſt autem quòd ſpu
ma conſtat pinguiore aquæ parte: at
que ſic lapides viuunt, nam & ſic plan
tæ oriuntur. Ariſtoteli igitur hoc debe
mus, qui nobis tot bonorum ſemina re
liquit.
tamen horum omnium eadem ratio: nam
quæ calore mutant alia in lapides, tutò bi
bi poſſunt, quoniam circa omnes calidas
aquas fungoſi lapides generantur: at
qui fontes concreſcunt, frigore gypſei
ſunt, ac non veneni expertes: nam fri
gus omnia durat, & cogit in lapides. Ob
id in fluminum alueis, & ob perennem
motum, qui terram aufert, lapidum copia
ſemper fermè adeſt, ni lento motu fluant.
In mari tamen lapides ( Ariſtotele teſte) ſic
generantur. Ex colluſione enim fluctuum
ſpuma gignitur, quæ ab aliis rurſus flucti
bus cogitur, demum à ſalſugine ſiccata, addi
taque arena tenuiore, concreſcit in lapidem.
Et quamvis hęc de lapidibus tantum dicta
ſint, qui in mati generantur. De omnibus
tamen erunt intelligenda, qui in aquis or
tum habent. Sed in fluminibus & torrenti
bus ac frontibus frigiditas eſt loco ſalſugi
nis, quæ cogit. Hæc autem calor eſt qui
dam: nam calorum quidam diſſoluendo,
quidam cogendo, vtrique autem concoquen
do generant. Qui autem cogendo, frigidi
tas ob id dicitur, quia Galeno teſte, nihil
in homine frigido coactum eſt. Minor ita
que eſt, hic calor humano quamobrem fri
giditatem appellamus. Communia igitur
ſunt, à tenuiore terra & à ſpuma generari.
In torrentibus igitur plures generantur la
pides & in fluuis currrentibus, quoniam
arena tenuior, & frigiditas maior, & ſpuma
copioſior. Manifeſtum eſt autem quòd ſpu
ma conſtat pinguiore aquæ parte: at
que ſic lapides viuunt, nam & ſic plan
tæ oriuntur. Ariſtoteli igitur hoc debe
mus, qui nobis tot bonorum ſemina re
liquit.
Fontes oleum
ſtillantes.
Cur fontes
oleum ſtillent.
ſtillantes.
Cur fontes
oleum ſtillent.
Aquarum
colores.
colores.
Cauſæ colo
rum aquæ.
rum aquæ.
Aquarum
odores.
odores.
Aquæ arbo
res diuerſas
nutrientes.
res diuerſas
nutrientes.
Aquarum à
pondere dif
ferentiæ.
Lib. 15. in fi
ne.
Lib. 21. cap.
vlt.
Aquæ qua
lapideſcunt.
& arbores
mutant.
pondere dif
ferentiæ.
Lib. 15. in fi
ne.
Lib. 21. cap.
vlt.
Aquæ qua
lapideſcunt.
& arbores
mutant.
Ratio eorum
quæ lapideſ
cunt.
quæ lapideſ
cunt.
Aqua Sty
gia.
gia.
Sunt & alia aquarum miracula.
Nam ru
pe altiſſima iuxta Cyllenem montem olim
oriebatur aqua, quæ omnia vaſa terrebra
bat, ſolaque equi vngula licebat eam de
ferre. Hanc Stygiam vocabant, credo quòd
ad manes homines mitteret. Referunt ea
ſublatum Alexandrum Magnum. Miſcetur
hæc aqua poſtquàm pet riuulos deſcenderit
Crathin fluuio. Ioſephus quoque Iudæus
refert, fuiſſe iuxta Syriam in Iudæa inter
Arcas & Raphanas vrbes Agrippæ ſubie
ctas regi, fluuium nomine Sabbaticum, qui
diebus ſingulis flueret præterquam Sabba
to, vnde ob hoc Sabbaticum nuncupatum.
Relatum ad religionem à rudi & credula
plebe, quòd cauſa naturali conſtat. Nam
tantum aquarum cogebatur, vt in ſex dies
ſufficeret, ſeptimæ non ſufficeret. Ea
dem enim cauſa in circuitibus febrium
hominibus. Mundus autem homo ma
gnus.
pe altiſſima iuxta Cyllenem montem olim
oriebatur aqua, quæ omnia vaſa terrebra
bat, ſolaque equi vngula licebat eam de
ferre. Hanc Stygiam vocabant, credo quòd
ad manes homines mitteret. Referunt ea
ſublatum Alexandrum Magnum. Miſcetur
hæc aqua poſtquàm pet riuulos deſcenderit
Crathin fluuio. Ioſephus quoque Iudæus
refert, fuiſſe iuxta Syriam in Iudæa inter
Arcas & Raphanas vrbes Agrippæ ſubie
ctas regi, fluuium nomine Sabbaticum, qui
diebus ſingulis flueret præterquam Sabba
to, vnde ob hoc Sabbaticum nuncupatum.
Relatum ad religionem à rudi & credula
plebe, quòd cauſa naturali conſtat. Nam
tantum aquarum cogebatur, vt in ſex dies
ſufficeret, ſeptimæ non ſufficeret. Ea
dem enim cauſa in circuitibus febrium
hominibus. Mundus autem homo ma
gnus.
Communia autem ſunt aquis & aëri,
ętheri ac cœlo, motus ac perſpicuitas. Æthe
ri propria leuitas, puritas, tenuitas, motus
celerrimus, & quod ſit qualitatum expers,
non tamen magis, quàm cœlum. Aquæ verò
quoniam multæ ſunt ſpecies, ideò nihil fer
mè poteſt habere commune. Sunt enim
aquæ maris, lacus, fluminum, paludum, ſta
gnorum, torrentium, fontium, puteorum,
nimboſæ, procelloſę, niuoſę, glaciales, ca
lidæ, & quæ ciſterna colliguntur, & lacuna
les, vt ita dicam. Optimæ fontium: glacia
lis ventriculum & artus debilitat, vt niuo
ſa, ac procelloſa, ex alto enim & frigido lo
co illa deſcendit: minus tamen mala quàm
niuoſa, vt illa glaciali: marina medicinæ
apta. Torrentium & rapidorum fluuiorum,
& lacuum aqua, ſed hæc minus, hydropis
genus creat quod vocant aſcitem. Mollium
fluuiorum aquæ, vt Nili, Eridani, Tyberis,
proximæ fontanis: paludum mala, ſtagno
rum deterior, peſſima lacunæ: nam pręter
hydropem, gulu herniam gignit: malum ha
bitum creat corporis, & morbum regium,
febres, ac breuem vitam. Calidarum non vna
vis: ſed de his in medicis tractationibus di
ctum eſt, ſicut & de collectis in ciſterna:
Nimboſæ falſum ( vt dixi) ac ſemiputridum
continent. Leuiſſimæ in omni genere tutio
res, & ſeriùs putreſcunt: ſunt enim minus
humidæ, & magis concoctæ à cœleſti calo
re: quo fit, vt quò ſunt ſicciores, & minus
etiam frigefaciant ( proximiores enim aëris
ſubſtantiæ ſunt ) eò leuiores ſint, diffici
liuſque putreſcant, vnde longè etiam ſalu
briores.
ętheri ac cœlo, motus ac perſpicuitas. Æthe
ri propria leuitas, puritas, tenuitas, motus
celerrimus, & quod ſit qualitatum expers,
non tamen magis, quàm cœlum. Aquæ verò
quoniam multæ ſunt ſpecies, ideò nihil fer
mè poteſt habere commune. Sunt enim
aquæ maris, lacus, fluminum, paludum, ſta
gnorum, torrentium, fontium, puteorum,
nimboſæ, procelloſę, niuoſę, glaciales, ca
lidæ, & quæ ciſterna colliguntur, & lacuna
les, vt ita dicam. Optimæ fontium: glacia
lis ventriculum & artus debilitat, vt niuo
ſa, ac procelloſa, ex alto enim & frigido lo
co illa deſcendit: minus tamen mala quàm
niuoſa, vt illa glaciali: marina medicinæ
apta. Torrentium & rapidorum fluuiorum,
& lacuum aqua, ſed hæc minus, hydropis
genus creat quod vocant aſcitem. Mollium
fluuiorum aquæ, vt Nili, Eridani, Tyberis,
proximæ fontanis: paludum mala, ſtagno
rum deterior, peſſima lacunæ: nam pręter
hydropem, gulu herniam gignit: malum ha
bitum creat corporis, & morbum regium,
febres, ac breuem vitam. Calidarum non vna
vis: ſed de his in medicis tractationibus di
ctum eſt, ſicut & de collectis in ciſterna:
Nimboſæ falſum ( vt dixi) ac ſemiputridum
continent. Leuiſſimæ in omni genere tutio
res, & ſeriùs putreſcunt: ſunt enim minus
humidæ, & magis concoctæ à cœleſti calo
re: quo fit, vt quò ſunt ſicciores, & minus
etiam frigefaciant ( proximiores enim aëris
ſubſtantiæ ſunt ) eò leuiores ſint, diffici
liuſque putreſcant, vnde longè etiam ſalu
briores.
Aether &
aqua in qui
bus conue
niant ac
diſſideant.
aqua in qui
bus conue
niant ac
diſſideant.
Aquarum à
locis differen
tiæ .
Aquarum
naturæ ac
vires.
locis differen
tiæ .
Aquarum
naturæ ac
vires.
Cur leuiſſi
mæ aquæ
tardè putre
ſcant.
mæ aquæ
tardè putre
ſcant.
31[Figure 31]
LIBER TERTIVS.
De Cœlo.
DICTVM eſt ſatis de Elemen
tis, nunc de Cœlo tractandum
eſt, ſeu illud æternum ſit, vt
putat Ariſtoteles: ſeu genitum,
vt Plato: ſeu factum, vt Theo
logi, variam ſubſtantiam videtur habere.
Iam primùm, quòd Albericus Veſputius
in ſua tertia ad Indos nauigatione diligen
ter hæc de ſtellarum magnitudine tradidit,
eſſe ſcilicet Canopos tres magnos, ſed haud
claros: primum ſcilicet, partibus nouem
cum dimidio ab auſtrali polo: ſecundum,
duodecim: tertium, qui triginta duabus
partibus ab eodem polo diſtat, maximum
ſed ſubnigrum. Conciliator refert, & ipſe
aliorum tum narrationi innitens, aſtra ibi
quædam magna eſſe ac parum ſplendi
da, qualia ſuprà retulimus. Ptolemæus
etiam Canopi mentionem facit vt præ
clari ſyderis, haud tamen magnitudinem
tis, nunc de Cœlo tractandum
eſt, ſeu illud æternum ſit, vt
putat Ariſtoteles: ſeu genitum,
vt Plato: ſeu factum, vt Theo
logi, variam ſubſtantiam videtur habere.
Iam primùm, quòd Albericus Veſputius
in ſua tertia ad Indos nauigatione diligen
ter hæc de ſtellarum magnitudine tradidit,
eſſe ſcilicet Canopos tres magnos, ſed haud
claros: primum ſcilicet, partibus nouem
cum dimidio ab auſtrali polo: ſecundum,
duodecim: tertium, qui triginta duabus
partibus ab eodem polo diſtat, maximum
ſed ſubnigrum. Conciliator refert, & ipſe
aliorum tum narrationi innitens, aſtra ibi
quædam magna eſſe ac parum ſplendi
da, qualia ſuprà retulimus. Ptolemæus
etiam Canopi mentionem facit vt præ
clari ſyderis, haud tamen magnitudinem