Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002743
">
<
pb
pagenum
="
416
"
xlink:href
="
016/01/065.jpg
"/>
verecundiores deterruiſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.002744
">Ergo ſi ſine par
<
lb
/>
uis circulis atque eccentricis motus Lunæ,
<
lb
/>
quemadmodum Calippo & Eudoxo placuit,
<
lb
/>
abſoluatur, erit maculæ Lunæ comperta ra
<
lb
/>
tio, ſcilicet obſcuritas à perſpicuitate or
<
lb
/>
ta. </
s
>
<
s
id
="
s.002745
">Qua enim parte lumen ſolis non refle
<
lb
/>
ctitur, obſcura videtur. </
s
>
<
s
id
="
s.002746
">At ex perſpicuo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg305
"/>
<
lb
/>
non reflectitur, tranſit enim. </
s
>
<
s
id
="
s.002747
">Varietas au
<
lb
/>
tem denſi, & rari manifeſtè in cœlo eſt, vt
<
lb
/>
etiam in lacteo circulo videmus. </
s
>
<
s
id
="
s.002748
">Eſt & alia
<
lb
/>
quæſtio de Luna magis ſenſibus conſpicua,
<
lb
/>
cur apud nos plena luminibus maiorem
<
lb
/>
æſtum maris, apud Indos vacua faciat. </
s
>
<
s
id
="
s.002749
">Vi
<
lb
/>
detur autem cauſa eſſe æſtus, calor tempe
<
lb
/>
ratus, & propinquitas Lunæ. </
s
>
<
s
id
="
s.002750
">In coniun
<
lb
/>
ctione autem, & plenilunio eodem loco.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002751
">Luna eſt, ſcilicet Soli propinquior: in qua
<
lb
/>
dratis autem radiis cum Sole terræ: tempe
<
lb
/>
ratior autem in noſtris regionibus plena lu
<
lb
/>
na luminibus, ob aëris minorem calidita
<
lb
/>
tem, apud Indos autem vacua ob regionis
<
lb
/>
eius feruorem, attollit autem: cùm elatior
<
lb
/>
fuerit: elatior autem (vt dixi) in pleniluniis
<
lb
/>
ac nouiluniis. </
s
>
<
s
id
="
s.002752
">Et hîc temperata magis in ple
<
lb
/>
nilunio, apud Indos autem in nouilunio.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002753
">Tunc verò mutat faciem ex Solis propin
<
lb
/>
quitate, lumen ac vim, non ſolum luminis
<
lb
/>
cauſa, ſed etiam propinquitatis ad terras.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002754
">Nihil autem refert, & ſi non eleuetur, cum
<
lb
/>
ad ſimilitudinem res referatur. </
s
>
<
s
id
="
s.002755
">Sed dices, cur
<
lb
/>
ſi luna mutat faciem ex acceſſu ad ſolem, aſtra
<
lb
/>
omnia reliqua rotunda ſunt? </
s
>
<
s
id
="
s.002756
">Hoc ideò con
<
lb
/>
tingit, quia vel lumen proprium adeò cla
<
lb
/>
rum eſt, vt Solis lumen, ſed imbecillius: vel
<
lb
/>
quia vndequaque peruia ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.002757
">Ergo aſtra plu
<
lb
/>
rimum (vt dixi) a vobis diſtant compræhenſa
<
lb
/>
ratione: ſed quia diſtantia ſenſum latet, par
<
lb
/>
ua ob id exiſtimantur. </
s
>
<
s
id
="
s.002758
">Turrium verò diſtan
<
lb
/>
tia cum comprehendatur, & memoria etiam
<
lb
/>
magnitudinem teneamus, cum etiam angu
<
lb
/>
lus maior ſit quàm aſtrorum, turres aſtris
<
lb
/>
maiores iudicamus. </
s
>
<
s
id
="
s.002759
">Ob id turres, ſi ab imo
<
lb
/>
videamus, latiores apparebunt, quàm ſi ſo
<
lb
/>
lam liceat ſupremam partem inſpicere, quòd
<
lb
/>
dum radicem videmus, videamus etiam di
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg306
"/>
<
lb
/>
ſtantiam. </
s
>
<
s
id
="
s.002760
">Sed quomodo cœli hi iuncti ſunt?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002761
">nam ſi vna eſt ſuperficies caua ſuperioris,
<
lb
/>
& conuexa inferioris, quomodo in diuerſas
<
lb
/>
partes ſuperiùs, & inferiùs cœlum moueri
<
lb
/>
poterunt? </
s
>
<
s
id
="
s.002762
">Si duæ ſunt, indiuiſibile ab indi
<
lb
/>
uiſibili tangitur. </
s
>
<
s
id
="
s.002763
">Sed duas eſſe neceſſe, non
<
lb
/>
tamen quantitatem conſtituunt: hoc autem
<
lb
/>
ſufficit Ariſtoteli, ne continuum ex non con
<
lb
/>
tinuis componatur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002764
">
<
margin.target
id
="
marg298
"/>
Cauſa cur
<
lb
/>
aſtra rotun
<
lb
/>
da, videan
<
lb
/>
tur plana.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002765
">Aſtra, maxi
<
lb
/>
ma eſſe, &
<
lb
/>
maximè di
<
lb
/>
ſtare.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002766
">
<
margin.target
id
="
marg299
"/>
Solis & Lu
<
lb
/>
næ, & terræ
<
lb
/>
magnitudi
<
lb
/>
nis compara
<
lb
/>
tio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002767
">
<
margin.target
id
="
marg300
"/>
Altitudo
<
lb
/>
eorundem à
<
lb
/>
terra.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002768
">
<
margin.target
id
="
marg301
"/>
Solis altitu
<
lb
/>
do minor,
<
lb
/>
quam olim
<
lb
/>
fuerit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002769
">
<
margin.target
id
="
marg302
"/>
Demonſtra
<
lb
/>
tio, ſtendens
<
lb
/>
quòd æqui
<
lb
/>
noctij tempo
<
lb
/>
re dies eſt,
<
lb
/>
maior no
<
lb
/>
cte, & ita
<
lb
/>
ſub æquino
<
lb
/>
ctiali.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002770
">
<
margin.target
id
="
marg303
"/>
Cur ſola lu
<
lb
/>
na figuram
<
lb
/>
mutet.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002771
">
<
margin.target
id
="
marg304
"/>
De lunæ ma
<
lb
/>
cula.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002772
">
<
margin.target
id
="
marg305
"/>
Luna in ple
<
lb
/>
nilunio cur
<
lb
/>
maiorem
<
lb
/>
æſtum maris
<
lb
/>
faciat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002773
">
<
margin.target
id
="
marg306
"/>
An cœlorum
<
lb
/>
ſe
<
expan
abbr
="
tangentiũ
">tangentium</
expan
>
,
<
lb
/>
ſit vna ſu
<
lb
/>
perficies.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.065.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/065/1.jpg
"
number
="
41
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002774
">Id quoque inquiſitione dignum eſt, an
<
lb
/>
poſitis iuxta eorum, quæ apparent exqui
<
lb
/>
ſitam veritatis rationem orbibus æquatio
<
lb
/>
nis, contingat eos, vt in Mercurio refe
<
lb
/>
runt geminari? </
s
>
<
s
id
="
s.002775
">Et ſi contingit, quomodo
<
lb
/>
ſeorsùm moueri poſſint? </
s
>
<
s
id
="
s.002776
">Sit igitur orbis
<
lb
/>
æquationis exterior A, interior B, inferio
<
lb
/>
rum intimus C, extimus D, extra centrum
<
lb
/>
E, centrum mundi F, & orbis extra cen
<
lb
/>
trum G, in quorum medio H, centrum
<
lb
/>
concauæ exterioris, & conuexæ intimi. </
s
>
<
s
id
="
s.002777
">Ma
<
lb
/>
nifeſtum eſt igitur, quòd ſi duo ſuperiores
<
lb
/>
orbes eſſent ſimul iuncti, & duo inferiores
<
lb
/>
ſimiliter, quòd poſſent moueri ſuper cen
<
lb
/>
tro F: & ita orbem extra centrum, eleua
<
lb
/>
rent. </
s
>
<
s
id
="
s.002778
">Et ſi mouerentur ſuper centro G,
<
lb
/>
frangerent cœlum Veneris, & Lunæ, in
<
lb
/>
ter quos cœlum Mercurij poſitum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002779
">Om
<
lb
/>
nis enim ſuperficies orbis mota ſuper cen
<
lb
/>
tro ſuo, non violat orbem, quem tangit:
<
lb
/>
quia in eodem ſitu remanet. </
s
>
<
s
id
="
s.002780
">Sed ſuperfi
<
lb
/>
cies, quæ mouetur ſuper alieno centro ſi
<
lb
/>
tum mutat, & orbem, quem tangit, rum
<
lb
/>
pit. </
s
>
<
s
id
="
s.002781
">His cognitis, ſi A, & C, mouentur
<
lb
/>
ex dictis, ſuper centro F, neceſſariò mouen
<
lb
/>
tur: quare vel ſecum rapiant orbes B D,
<
lb
/>
quare diuiſi erunt fruſtrà, vel BCD, orbes
<
lb
/>
erunt tanquam vnus orbis, cuius centrum eſt
<
lb
/>
H, quare tota hæc machina eleuabitur, ac
<
lb
/>
ſubſidebit iuxta partium ſitum, vt in Sole:
<
lb
/>
orbes autem B, & D, nigri ſeorſum, præ
<
lb
/>
tereà moti ſuper centro H, moti abſidem E,
<
lb
/>
orbis deferunt: nam ſi ſeorsùm non mo
<
lb
/>
uerentur, fruſtrà eſſent ab E, diſiuncti. </
s
>
<
s
id
="
s.002782
">Si
<
lb
/>
verò mouerentur ſuper G, frangerent or
<
lb
/>
bes A, & C, igitur ſuper centro G, mouetur
<
lb
/>
orbis E. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002783
">Iam verò illud maximè mirum, aſtris
<
lb
/>
quæ tam procul abſunt, maria & terras,
<
lb
/>
quæ coram oculis iacent innoteſcere, omit
<
lb
/>
to quòd antiqui illis ducibus ſulcarent ma
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg307
"/>
<
lb
/>
ria. </
s
>
<
s
id
="
s.002784
">Illud magis admiratione dignum, quòd
<
lb
/>
tempeſtate acti in incognitas maris aut ter
<
lb
/>
ræ partes, aſtrorum auxilio vbi ſint agnoſ
<
lb
/>
cere queant. </
s
>
<
s
id
="
s.002785
">Poſtulauit hoc à nobis Ioan.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002786
">Baptiſta de Ponte Vigo. </
s
>
<
s
id
="
s.002787
">Ratio ſic conſtat:
<
lb
/>
Sereno iam facto cœlo Solis de die, aut al
<
lb
/>
terius planetæ de nocte, collige altitudinem
<
lb
/>
cum planiſphærio, aut armillis dum aſtrum
<
lb
/>
meridiat, & ab hac detrahe declinationem
<
lb
/>
loci Solis, ſi Sol fuerit ab initio Arietis ad
<
lb
/>
initium Libræ: adde declinationem loci
<
lb
/>
Solis, ſi fuerit ab initio Libræ ad Arietis
<
lb
/>
initium, & quod fit detrahe ex 90. & ha
<
lb
/>
bebis latitudinem loci, quam & qui Indiam
<
lb
/>
nuper colunt, norunt inuenire. </
s
>
<
s
id
="
s.002788
">Sed pro
<
lb
/>
longitudine cum altitudine Solis, aut alte
<
lb
/>
rius ſtellæ cognitæ habita latitudine per
<
lb
/>
planiſphærium, horam diei inuenies. </
s
>
<
s
id
="
s.002789
">Inde
<
lb
/>
per armillas cum loci latitudine locum Lu
<
lb
/>
næ qualis videtur, quæres: cui addes, aut
<
lb
/>
detrahes, quantum eſt differentiæ ex aſpe
<
lb
/>
ctus diuerſitate, & habebis verum locum
<
lb
/>
Lunæ ea hora, iuxta quam ex tabulis Al
<
lb
/>
phonſi habebis locum Lunæ & motum,
<
lb
/>
ſecundùm ſingulos dies præſentes. </
s
>
<
s
id
="
s.002790
">Diffe
<
lb
/>
rentiam ergo locorum Lunæ inſtrumento,
<
lb
/>
& tabulis inuentorum conſidera, & cum
<
lb
/>
ea diuide motum diei, exibunt horæ, &
<
lb
/>
minuta, differentiæ pro ſingulis igitur ho
<
lb
/>
ris partes 15. pro ſingulis minutis quartam </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>