Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002821
">
<
pb
pagenum
="
418
"
xlink:href
="
016/01/067.jpg
"/>
uant ad experimentorum veritatem aſſe
<
lb
/>
quendam. </
s
>
<
s
id
="
s.002822
">Seu igitur ſolis ac ſyderum radios
<
lb
/>
per ſe calidos dixeris, ſeu ipſos non calidos,
<
lb
/>
ſed calefacere, nobis ex æquo ſatisfactum
<
lb
/>
erit. </
s
>
<
s
id
="
s.002823
">Mihi autem videtur, calorem eſſe ſub
<
lb
/>
ſtantiam radij ſideris: nec tamen calorem
<
lb
/>
hunc, cùm à lumine ſit inſeparabilis, qua
<
lb
/>
litatem eſſe, quæ corrumpatur. </
s
>
<
s
id
="
s.002824
">Nec enim
<
lb
/>
calor, qui in elementis aut miſtis excipitur,
<
lb
/>
eſt cœleſtis, ſed cœleſtis imago ſolùm: igi
<
lb
/>
tur vt lux propria eſt ſideribus, ita calor, cui
<
lb
/>
nullum eſt frigus contrarium, ſed frigus ſo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg315
"/>
<
lb
/>
la caloris priuatio eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002825
">Verùm dices: Si mo
<
lb
/>
tus, caloris cauſa eſt, cur in lecto, & dum
<
lb
/>
maximè quieſcimus, maximè calemus? </
s
>
<
s
id
="
s.002826
">Ve
<
lb
/>
rùm motus calorem excitat, refrigerat au
<
lb
/>
tem dum locum mutando nos aëri frigidio
<
lb
/>
ri exponit. </
s
>
<
s
id
="
s.002827
">Itaque in hyeme magnus mo
<
lb
/>
tus excalefacit, exiguus refrigerat. </
s
>
<
s
id
="
s.002828
">Sed di
<
lb
/>
ces: Cur autem frigent, qui quieſcunt, in
<
lb
/>
lecto autem calent? </
s
>
<
s
id
="
s.002829
">Videtur autem aliquid
<
lb
/>
conferre pluma, aut cottum, vel lana, quæ
<
lb
/>
in lectis habentur. </
s
>
<
s
id
="
s.002830
">Verùm cauſa præcipua
<
lb
/>
eſt, quia non mutatur aër, qui nos tangit
<
lb
/>
ſub culcitra collectus: extra autem lectum
<
lb
/>
quieſcentibus aër mouetur. </
s
>
<
s
id
="
s.002831
">Ex motu autem
<
lb
/>
bifariam refrigeratur homo, tum quia aër
<
lb
/>
calefactus circum nos manens recedit, tum
<
lb
/>
quia motus (vt dictum eſt) refrigerat aërem.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg316
"/>
<
lb
/>
Sed ad lucis ac luminis hiſtoriam redeo. </
s
>
<
s
id
="
s.002832
">Lu
<
lb
/>
men igitur eſt lucis ſimilitudo, quæ clari
<
lb
/>
tas in ſe, & caloris ſubſtantiam adeò habet
<
lb
/>
annexam, vt propè nihil ſit aliud. </
s
>
<
s
id
="
s.002833
">Ob hoc
<
lb
/>
clariſſima ſydera etiam calidiſſima, vt Sol,
<
lb
/>
Canis vterque, & Iupiter: non igitur lu
<
lb
/>
men, & claritas, & calor tres ſunt res, ſed
<
lb
/>
vna, diuerſorum comparatione, diuerſa
<
lb
/>
nomina, & etiam diuerſam imaginem re
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg317
"/>
<
lb
/>
præſentationem ſuſcipiens. </
s
>
<
s
id
="
s.002834
">Lux verò à qua
<
lb
/>
lumen profluit, claritas eſt ex illius tertio
<
lb
/>
genere: vtque in perſpicuo corpore à luce
<
lb
/>
fit lumen, ita in opaco color: & ipſa hæc
<
lb
/>
omnia ſui ſpeciem producunt: nam per pra
<
lb
/>
ta ambulantes, virides facies habere viden
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.002835
">Potens igitur color cum hæc faciat in
<
lb
/>
aëre libero, quid in obſcuro faciet? </
s
>
<
s
id
="
s.002836
">vbi hæc
<
lb
/>
ſola lux ſit vitioſa, atque alieno colore in
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg318
"/>
<
lb
/>
fecta. </
s
>
<
s
id
="
s.002837
">Sic igitur lucerna ex aqua ardente ſo
<
lb
/>
la, & ſale repræſentat ( dum omnis alia ab
<
lb
/>
ſit lux ) facies pallidas, vt mortuorum: hoc
<
lb
/>
enim expertus ſum. </
s
>
<
s
id
="
s.002838
">Et eadem ratione, ſi in
<
lb
/>
lampades virides oleum viride accendatur
<
lb
/>
(quod referunt fieri vna immatura in oleo
<
lb
/>
tandiu contenta, vt matureſcat ſub Sole) vi
<
lb
/>
ridia omnia apparebunt. </
s
>
<
s
id
="
s.002839
">Quid amplius, lu
<
lb
/>
cerna vitrea concluſa vndique colorem
<
expan
abbr
="
trãs-fert
">trans
<
lb
/>
fert</
expan
>
validum, lumine in ea accenſo ad obie
<
lb
/>
ctas res. </
s
>
<
s
id
="
s.002840
">Sunt autem validi colores, niger, vi
<
lb
/>
ridis, albus, rubeus, cyaneus ſeu cœleſtis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002841
">Ignis autem expreſſiùs hoc facere poteſt, &
<
lb
/>
longè maiora, vt ſerpentum imagines re
<
lb
/>
præſentare. </
s
>
<
s
id
="
s.002842
">Oportet autem vt potentia talis
<
lb
/>
ſit, & à fumo proprio ad rerum imagines
<
lb
/>
repræſentandas adiuuetur. </
s
>
<
s
id
="
s.002843
">Ergo lumen colo
<
lb
/>
rem, & magnitudinem, & formam mutare
<
lb
/>
poteſt, vt trabes ſerpentes videantur, alienam
<
lb
/>
tamen figuram recipere nequeunt. </
s
>
<
s
id
="
s.002844
">Neque
<
lb
/>
enim
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vt dicunt) homines abſque capitibus
<
lb
/>
videri poſſunt, aut cum canino capite: ſed ſi
<
lb
/>
lumen capita abſcondet, abſcondet & reli
<
lb
/>
qua. </
s
>
<
s
id
="
s.002845
">Neque formam mutare poteſt ſecun
<
lb
/>
dum luminis naturam, ſi pro forma figura
<
lb
/>
intelligatur. </
s
>
<
s
id
="
s.002846
">Quod verò occulta fit vi, aut
<
lb
/>
omninò non fiet, aut rariſſimè. </
s
>
<
s
id
="
s.002847
">Videntur au
<
lb
/>
tem mutari non ſolùm propria, ſed etiam
<
lb
/>
communia ſenſibilia: ac quædam eorum ma
<
lb
/>
gis ac faciliùs, vt magnitudo, numerus, quies,
<
lb
/>
motus, ac figura. </
s
>
<
s
id
="
s.002848
">Etenim in quadratis fora
<
lb
/>
minibus quædam rotunda videntur, quia
<
lb
/>
non per ſe ſentiuntur, nec adeò exquiſitè,
<
lb
/>
nec adeò vehementer in ſenſum imprimunt:
<
lb
/>
lumen autem, & calor viſus ſunt propria.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002849
">Verùm de coloribus ſuo loco dicemus, nunc
<
lb
/>
de lumine, & repræſentationibus tractatio
<
lb
/>
eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002850
">Eſt autem ( vt dictum eſt ) lumen lucis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg319
"/>
<
lb
/>
imago in corpore perſpicuo. </
s
>
<
s
id
="
s.002851
">Perſpicuum au
<
lb
/>
tem triplex: quoddam æquale, quoddam inæ
<
lb
/>
quale, ſeu in partibus ſuis diuerſum, & quod
<
lb
/>
dam ſola ſuperficie, cuiuſmodi ſunt ſpecula.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002852
">Hoc autem nitorem dicimus. </
s
>
<
s
id
="
s.002853
">In perſpicuo
<
lb
/>
æquali lumen rectà procedit, in inæquali au
<
lb
/>
tem frangitur, à tenui reflectitur. </
s
>
<
s
id
="
s.002854
">Iuxta hoc
<
lb
/>
igitur conſtat, tres tantùm eſſe ſpecies lu
<
lb
/>
minis, rectam, reflexam, & refractam. </
s
>
<
s
id
="
s.002855
">Re
<
lb
/>
cta oſtendit res vt ſunt, refracta mutatas, re
<
lb
/>
flexa velut à ſpeculis debiles. </
s
>
<
s
id
="
s.002856
">Miſcentur
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg320
"/>
<
lb
/>
quandoque hæc, veluti cùm à craſſiore vi
<
lb
/>
tro oppoſito plumbo lumen ſimile refran
<
lb
/>
gitur, ac reflectitur. </
s
>
<
s
id
="
s.002857
">Optima igitur è chaly
<
lb
/>
be, vel argento ſpecula, de quibus inferiùs
<
lb
/>
agetur, docebimus, non è vitro, cryſtalló
<
lb
/>
ve: quamvis aliter homines credant. </
s
>
<
s
id
="
s.002858
">Sed
<
lb
/>
quia quæ è metallo ſunt, facilè vitiantur, ob
<
lb
/>
id creditum eſt, meliora eſſe vitrea. </
s
>
<
s
id
="
s.002859
">Metal
<
lb
/>
lica igitur exactiora, vitrea diuturniora, niſi
<
lb
/>
frangantur: leuis enim ille nitor non adeò in
<
lb
/>
vitro extinguitur, quoniam in materia ſic
<
lb
/>
ciore non tam facilè hæret. </
s
>
<
s
id
="
s.002860
">Cauſa enim cur
<
lb
/>
hæreat, eſt humidum: in humido enim vin
<
lb
/>
culum adhærentium. </
s
>
<
s
id
="
s.002861
">Sed & figura vitiantur,
<
lb
/>
quæ reflectunt, & ea in quibus lumen fran
<
lb
/>
gitur. </
s
>
<
s
id
="
s.002862
">Itáque ſpecula concaua, & conuexa,
<
lb
/>
item perſpicilia non æqualia, falſas reddunt
<
lb
/>
imagines. </
s
>
<
s
id
="
s.002863
">Hinc cauſa colligitur, cur non
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg321
"/>
<
lb
/>
tam ex ſolo, quam è muris, nec tam è muris,
<
lb
/>
quam è ſpeculis reddantur imagines? </
s
>
<
s
id
="
s.002864
">
<
expan
abbr
="
Nã
">Nam</
expan
>
non
<
lb
/>
niſi in perſpicuo fit lumen è luce: quæ autem
<
lb
/>
non nitent, non ſunt perſpicua, ideò lumen
<
lb
/>
perit: omne enim ſolidum perſpicuum nitet,
<
lb
/>
& omne nitens eſt perſpicuum. </
s
>
<
s
id
="
s.002865
">Quamobrem
<
lb
/>
in vndis etiam effigies relucent. </
s
>
<
s
id
="
s.002866
">Vnde Vir
<
lb
/>
gilianum illud:
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Nec ſum adeò deformis, nuper me in littore vidi,
<
lb
/>
Cùm placidum ventis ſtaret mare: non ego Daphnim
<
lb
/>
Iudice te metuam, ſi nunquam fallit imago.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg322
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002867
">
<
margin.target
id
="
marg309
"/>
Lacteæ viæ
<
lb
/>
cauſa.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002868
">
<
margin.target
id
="
marg310
"/>
Cur radij re
<
lb
/>
flexi videan
<
lb
/>
tur, & calo
<
lb
/>
rë augeant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002869
">
<
margin.target
id
="
marg311
"/>
Ignis cur ex
<
lb
/>
cauis ſpecu
<
lb
/>
lis accenda
<
lb
/>
tur, & non in
<
lb
/>
alba mate
<
lb
/>
ria.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002870
">
<
margin.target
id
="
marg312
"/>
Ignis cur à
<
lb
/>
ſphærulis
<
lb
/>
cryſtallinis
<
lb
/>
in ſole poſitis
<
lb
/>
accendatur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002871
">
<
margin.target
id
="
marg313
"/>
Sol quomodo
<
lb
/>
calefaciat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002872
">
<
margin.target
id
="
marg314
"/>
Subtilitas,
<
lb
/>
calor, ac mo
<
lb
/>
tus, cauſæ
<
lb
/>
viciſſim.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002873
">
<
margin.target
id
="
marg315
"/>
Cur in lecto
<
lb
/>
magis ca
<
lb
/>
leamus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002874
">
<
margin.target
id
="
marg316
"/>
Lux quid
<
lb
/>
ſit, &
<
expan
abbr
="
lumẽ
">lumen</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002875
">
<
margin.target
id
="
marg317
"/>
Ambulantes
<
lb
/>
per prata, fa
<
lb
/>
cies virides
<
lb
/>
habere vi
<
lb
/>
dentur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002876
">
<
margin.target
id
="
marg318
"/>
Modus re
<
lb
/>
præſentandi
<
lb
/>
facies homi
<
lb
/>
num ſub di
<
lb
/>
uerſis colori
<
lb
/>
bus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002877
">
<
margin.target
id
="
marg319
"/>
Luminis tres
<
lb
/>
ſpecies.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002878
">
<
margin.target
id
="
marg320
"/>
Optima ſpe
<
lb
/>
cula quæ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002879
">
<
margin.target
id
="
marg321
"/>
Cur à nitidis
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
tã
">tam</
expan
>
, cùm
<
expan
abbr
="
lumẽ
">lumen</
expan
>
<
lb
/>
reflectatur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.002880
">
<
margin.target
id
="
marg322
"/>
Cur aliqua
<
lb
/>
ſolida per
<
lb
/>
ſpicua.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002881
">Videntur autem ab omnibus reflecti ra
<
lb
/>
dij, quia aliquis nitor in omni ſolido cor
<
lb
/>
pore eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.002882
">Verùm illud mirum, cur calor, &
<
lb
/>
radij per ſolida, craſſa atque perſpicua ma
<
lb
/>
gis permeent, quàm per opaca, tenuia, ac
<
lb
/>
rariora: non enim meatibus implentur per
<
lb
/>
ſpicua, qui aër continuus eſt: & in vitro, &
<
lb
/>
cryſtallo meatus illi directi non poſſunt
<
lb
/>
eſſe, quia non conſiſteret: radij autem re
<
lb
/>
cti. </
s
>
<
s
id
="
s.002883
">Nec aqua patitur meatus, cùm tamen
<
lb
/>
ſit perſpicua. </
s
>
<
s
id
="
s.002884
">Omne igitur quòd lucis ima
<
lb
/>
ginem recipit, id autem fæculentum non
<
lb
/>
eſt, ſed clarum, perſpicuum dicitur. </
s
>
<
s
id
="
s.002885
">Non </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>