Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003645
">
<
pb
pagenum
="
438
"
xlink:href
="
016/01/087.jpg
"/>
doceamus quomodo cogatur. </
s
>
<
s
id
="
s.003646
">Cogitur autem
<
lb
/>
à calido, non quidem diſſipante, ſed attra
<
lb
/>
hente. </
s
>
<
s
id
="
s.003647
">Id autem inferius docebimus. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003648
">
<
margin.target
id
="
marg453
"/>
2. Meteor. </
s
>
<
s
id
="
s.003649
">1.
<
lb
/>
Quomodo
<
lb
/>
aqua dulcis
<
lb
/>
in mari ha
<
lb
/>
beatur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003650
">Itaque vt ad rem propoſitam reuertar, ſub
<
lb
/>
aqua, prima fit miſtio in terra, & ( vt di
<
lb
/>
xi ) in montibus maximé, & miſtorum di
<
lb
/>
uerſorum generatio. </
s
>
<
s
id
="
s.003651
">Miſtio autem eſt pro
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg454
"/>
<
lb
/>
priè hîc dicta. </
s
>
<
s
id
="
s.003652
">Nam cùm quatuor modis
<
lb
/>
contingat: alia enim eſt diſſimilium, for
<
lb
/>
mámque mutantium, & vocatur generatio
<
lb
/>
de qua hîc ſermonem habebimus: alia ve
<
lb
/>
rò eorum quæ ſunt diſſimilia, nec formam
<
lb
/>
mutant omnia, quæ ſi liquidorum ſit, vo
<
lb
/>
catur craſſis, vt cùm aqua & vinum miſcen
<
lb
/>
tur: ſi autem ſit ſiccorum, vocatur miſtio, vt
<
lb
/>
cùm milium, & triticum, & auena ſimul iun
<
lb
/>
guntur: & ſi ſimilia ſint, aceruus vocabi
<
lb
/>
tur: & hoc eſt quartum miſtionis genus,
<
lb
/>
vt cùm frumentum ſimul cogitur in cu
<
lb
/>
mulum. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003653
">
<
margin.target
id
="
marg454
"/>
Quadruplex
<
lb
/>
miſtionis ge
<
lb
/>
nus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003654
">Antequàm autem de perfecta loquar mi
<
lb
/>
ſtione, de craſi, vt ſenſui magis manifeſta,
<
lb
/>
ſermonem ſum habiturus. </
s
>
<
s
id
="
s.003655
">Diximus vinum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg455
"/>
<
lb
/>
aquæ miſtum per craſim miſceri: nam cum
<
lb
/>
neutra ſubſtantia pereat, forma etiam vini
<
lb
/>
remanet. </
s
>
<
s
id
="
s.003656
">Itaque ne corporum mutuus da
<
lb
/>
retur ingreſſus, aut diuiſio ad minima, ita
<
lb
/>
vt corpora conſtarent ex indiuiduis parti
<
lb
/>
bus, neceſſe fuit, vt rectè Ariſtoteles de
<
lb
/>
augmento cenſet, formam augeri, non au
<
lb
/>
tem materiam. </
s
>
<
s
id
="
s.003657
">Nam cùm minimo aliquid
<
lb
/>
adiicitur, totum miſceri eſt impoſſibile.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003658
">Nam ſi formæ corporeæ miſcerentur, cor
<
lb
/>
pora ſe penetrarent. </
s
>
<
s
id
="
s.003659
">Sed vt in vino aquæ mi
<
lb
/>
ſto forma vini vbique conſpicitur, tametſi
<
lb
/>
vini corpus vbique non ſit, ſic contingit in
<
lb
/>
vera miſtione: nam ( vt dixi ) aqua non ve
<
lb
/>
rè vino miſcetur. </
s
>
<
s
id
="
s.003660
">Eorum enim quæ verè
<
lb
/>
miſcentur, formas omnes ſaltem ex parte
<
lb
/>
perire neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003661
">At vini forma nequaquam
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg456
"/>
<
lb
/>
perit. </
s
>
<
s
id
="
s.003662
">Oſtendit experimentum, aquam vino
<
lb
/>
non perfectè miſceri. </
s
>
<
s
id
="
s.003663
">Quòd ſi linteum vino
<
lb
/>
aquæ miſto imponatur, promineátque extra
<
lb
/>
vrceum, aqua è vaſe tota aſcendit per lin
<
lb
/>
teum, ſyncerúmque relinquit in calice vi
<
lb
/>
num. </
s
>
<
s
id
="
s.003664
">Quo experimento proditur dilutum
<
lb
/>
à puro: nec poſſet hoc fieri, ſi vnum, &
<
lb
/>
aqua miſcerentur. </
s
>
<
s
id
="
s.003665
">Rurſus aqua calicis imum
<
lb
/>
petit, ob idque inſipidus in fundo potus: &
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg457
"/>
<
lb
/>
melius ong è, aquæ vinum, quàm vino
<
expan
abbr
="
aquã
">aquam</
expan
>
<
lb
/>
ſuperinfundere. </
s
>
<
s
id
="
s.003666
">Atſi ſenſim vinum aquæ
<
lb
/>
imponas, ſupernatabit non ſolùm argumen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg458
"/>
<
lb
/>
to dicto, ſed quòd ſi aquæ panis cruſtulum
<
lb
/>
priùs ſuperimponens ſuper cruſtulum ſen
<
lb
/>
ſim effundas vinum, videbis non obſcurè
<
lb
/>
etiam detracto cruſtulo vinum aquæ ſu
<
lb
/>
pernatare, nulla prorſus miſtione inita.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003667
">Ergo licet hæc tria ſeorſum in calice inſpi
<
lb
/>
cere: atque vinum ſub oleo, & ſub vino
<
lb
/>
aquam. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003668
">
<
margin.target
id
="
marg455
"/>
Craſis quo
<
lb
/>
modo fiat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003669
">
<
margin.target
id
="
marg456
"/>
Quomodo
<
lb
/>
aqua à vino
<
lb
/>
ſeparetur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003670
">
<
margin.target
id
="
marg457
"/>
Quo pacto
<
lb
/>
vinum miſ
<
lb
/>
cendum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003671
">
<
margin.target
id
="
marg458
"/>
Quomodo
<
lb
/>
aquæ vinum
<
lb
/>
in calce ſu
<
lb
/>
perſtet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003672
">Oleum, vi
<
lb
/>
num, aqua,
<
lb
/>
quod ex his
<
lb
/>
tenuius.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003673
">Quamobrem quærere iurè licet, quid ex
<
lb
/>
his tenuius. </
s
>
<
s
id
="
s.003674
">Nam loci cauſa, ſi quòd le
<
lb
/>
uius eſt ſuperſtat, oleum vino, vinum aqua
<
lb
/>
leuius eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003675
">Suadet & hoc, quòd oleum
<
lb
/>
promptè ardeat, aqua nunquam, vinum
<
lb
/>
medio modo ſe habet. </
s
>
<
s
id
="
s.003676
">Accedit quòd vinum
<
lb
/>
oleo, Galeno teſte, parte nona eſt grauius:
<
lb
/>
cùm enim vas olei libras nouem continens,
<
lb
/>
effuſo oleo vino impleueris, vinum pondus
<
lb
/>
decem librarum æquabit. </
s
>
<
s
id
="
s.003677
">Itaque nihil oleo
<
lb
/>
ad vitæ longitudinem præſtantius, quòd te
<
lb
/>
nuiſſimum ſit, pinguiſſimum, ac excremen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg459
"/>
<
lb
/>
torum expers: vnde fit, vt propter pingue
<
lb
/>
dinem, ac tenuitatem, calorem naturalem
<
lb
/>
maximè accendat: ob ſinceritatem autem,
<
lb
/>
calorem ipſum minimè fatiget, & vias non
<
lb
/>
obſtruat. </
s
>
<
s
id
="
s.003678
">Quæ duo impedimenta, ad vitæ
<
lb
/>
breuitatem multum faciunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003679
">Valeat igitur
<
lb
/>
mulſum, cum oleo, vti licuerit. </
s
>
<
s
id
="
s.003680
">Optimum
<
lb
/>
enim eſt, nulla prorſus excrementa gigne
<
lb
/>
re: quòd illi proximum eſt, genita protinus
<
lb
/>
eieciſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.003681
">Tantum enim detrimenti affert ex
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg460
"/>
<
lb
/>
crementa retinuiſſe, vt vrina retenta lapi
<
lb
/>
dem ſoleat procreare: ob id ludo, lectioni
<
lb
/>
bus, ſcribendó que aſſueti, facilè eo morbi
<
lb
/>
genere corripiuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.003682
">Non expellere verò
<
lb
/>
ſuperflua, quandoque etiam mortem affert
<
lb
/>
præſentaneum. </
s
>
<
s
id
="
s.003683
">Oleum igitur vitæ tot mo
<
lb
/>
dis conducit. </
s
>
<
s
id
="
s.003684
">Quartum tenuitatis olei argu
<
lb
/>
mentum eſt, quòd facilè penetret. </
s
>
<
s
id
="
s.003685
">Seris
<
lb
/>
ob id imponitur, vt facilè vertantur claues.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg461
"/>
<
lb
/>
Contraria ratione halinitrum ceræ miſtum
<
lb
/>
liquefactæ prohibet, ne omninò ocreæ tranſ
<
lb
/>
mittant aquam, ſi ipſis diu ad ignem ac
<
lb
/>
diligenter imbuantur: oportet autem hali
<
lb
/>
nitrum tenuiſſimè contritum eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.003686
">At ſi ce
<
lb
/>
ræ pingue aliquid miſcueris, adhuc melius
<
lb
/>
erit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003687
">
<
margin.target
id
="
marg459
"/>
Oleum, pro
<
lb
/>
ducendæ vi
<
lb
/>
tæ maximè
<
lb
/>
conducere.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003688
">
<
margin.target
id
="
marg460
"/>
Lapides ve
<
lb
/>
ſicæ cur ge
<
lb
/>
nerentur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003689
">
<
margin.target
id
="
marg461
"/>
Ocreæ ab
<
lb
/>
aqua immu
<
lb
/>
nes quomodo
<
lb
/>
fiant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003690
">Sed ad propoſitam diſputationem redeo.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003691
">Namque tria ſunt, quæ aquam & oleo, &
<
lb
/>
vno tenuiorem eſſe oſtendunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003692
">Primùm,
<
lb
/>
quòd ſi aqua & oleum miſceantur, ignique
<
lb
/>
in vaſe ſuperponantur, priùs tota abſumi
<
lb
/>
tur aqua, quàm olei fermè ſtilla, cùm ta
<
lb
/>
men aqua frigiditate ſua magis repugnet, &
<
lb
/>
in imo poſita minus recipiat caloris, cùm
<
lb
/>
lebes ibi frigeat, nec vix poſſit exhalare
<
lb
/>
oleo oppreſſa, etiamſi in aërem vertatur. </
s
>
<
s
id
="
s.003693
">Se
<
lb
/>
cundum, quòd vt quis aquam ebiberit æſta
<
lb
/>
te, protinus per ſudorem prodit: non ſic
<
lb
/>
oleum, vinúmve. </
s
>
<
s
id
="
s.003694
">Tertium, quòd ſit magis
<
lb
/>
perſpicua vtriſque. </
s
>
<
s
id
="
s.003695
">Sed perſpicuitatis cau
<
lb
/>
ſa eſt, quòd colore careat: celeris reſolu
<
lb
/>
tionis, quòd minimè pinguis ſit: ſudoris,
<
lb
/>
quòd non nutritat, & quòd ob frigus ca
<
lb
/>
lidum iam diſſolutum humorem foras pro
<
lb
/>
trudat: neque ipſa exit, ſed tantum mo
<
lb
/>
do expellit feruentem humoris ſeroſam par
<
lb
/>
tem. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003696
">At dices Ariſtotelem ſentire, quòd aqua
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg462
"/>
<
lb
/>
oleo ſit tenuior. </
s
>
<
s
id
="
s.003697
">Sed per tenue, rarum ac
<
lb
/>
minimè viſcidum, vel etiam non coactum
<
lb
/>
intellexit. </
s
>
<
s
id
="
s.003698
">Vinum forſan aquæ, quòd ſu
<
lb
/>
pernatet, præferet: id tamen non demon
<
lb
/>
ſtrat: nam & pinguedo aquæ ſuperſtat, quo
<
lb
/>
niam coacta eſt: nec enim deſcendit quod
<
lb
/>
tenax eſt, vt nec tenuis plumbea lamina:
<
lb
/>
nam quæ pinguia ſunt, non merguntur,
<
lb
/>
etiam ſi grauiora eſſent, non ſolùm quòd aë
<
lb
/>
rem contineant, ſed etiam quòd ſimul deſ
<
lb
/>
cendere coguntur. </
s
>
<
s
id
="
s.003699
">His omnibus ſerum eſt
<
lb
/>
longè tenuius, nam ſi ferueat, celerri
<
lb
/>
mè abſumitur: vnde plus multo aſſumere
<
lb
/>
ſolent in decoctis: aut his maximè con
<
lb
/>
gruit, quæ non diu coqui poſtulant. </
s
>
<
s
id
="
s.003700
">Ergo
<
lb
/>
talia cùm vix miſceantur, craſim nunquam
<
lb
/>
facient. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003701
">
<
margin.target
id
="
marg462
"/>
Lib. de ſenſu
<
lb
/>
& ſenſili.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003702
">Eadem ratione nec vino lac miſcetur. </
s
>
<
s
id
="
s.003703
">So
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg463
"/>
<
lb
/>
lent enim corruptum vinum in vas mun
<
lb
/>
dum transferre, lactiſque partem decimam </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>