Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004125
">
<
pb
pagenum
="
447
"
xlink:href
="
016/01/096.jpg
"/>
ſpeciem, aut perfectum aliquid, ſed vt ex
<
lb
/>
crementum quoddam. </
s
>
<
s
id
="
s.004126
">Sunt autem & colo
<
lb
/>
res viuaces in excrementis: tales enim etiam
<
lb
/>
ab igne fiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004127
">Si igitur aliqua ſub terra fiunt
<
lb
/>
ab igneo calore, quid prohibet etiam eadem
<
lb
/>
arte fieri? </
s
>
<
s
id
="
s.004128
">Omnia tamen hæc venena ſunt
<
lb
/>
præſentanea: mitius tamen ex his croceum,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg535
"/>
<
lb
/>
quod nomen antiquum retinuit. </
s
>
<
s
id
="
s.004129
">Nec ſolùm
<
lb
/>
hominibus venena hæc ſunt, ſed plantis, ani
<
lb
/>
malibúſque. </
s
>
<
s
id
="
s.004130
">Suffitu plantæ pereunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004131
">Verùm
<
lb
/>
& mures non ſolùm, ſed etiam lupi, ſi ex eo
<
lb
/>
ederint, nec aquam bibere poſſint, non ſo
<
lb
/>
lùm moriuntur, ſed in rabiem adeò efferun
<
lb
/>
tur, vt ſui generis animalia inuadant: & quæ
<
lb
/>
cunque momorderint, in eandem rabiem in
<
lb
/>
cidant, vt totum genus breui pereat: cuius
<
lb
/>
rei quandoque feci experimentum. </
s
>
<
s
id
="
s.004132
">Sed ta
<
lb
/>
men periculoſum eſt, ne etiam cicurada per
<
lb
/>
das, & innoxia animalia, & ne aqua inuenta
<
lb
/>
fruſtreris. </
s
>
<
s
id
="
s.004133
">Verùm parua re, ſi benè cedat, do
<
lb
/>
mum muribus plenam expurgabis. </
s
>
<
s
id
="
s.004134
">In lupis
<
lb
/>
difficilius eſt, cùm aquam celeriùs inueniant.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg536
"/>
<
lb
/>
Sed nec his ſolùm venenum eſt, ſed auro,
<
lb
/>
argentó que auripigmentum, & reliqua ſic
<
lb
/>
ca, vt ſtibium, ærugo, ſulphur, contraria ra
<
lb
/>
tione, qua plumbum illis eſt ſalutare: nam
<
lb
/>
humidum illorum abſumunt, vt non poſſint
<
lb
/>
benè liquari: verùm agente igne, cùm non
<
lb
/>
ſit, quòd reſiſtat illius ſiccitati, vritur me
<
lb
/>
talli ſubſtantia, & in fumum tranſit. </
s
>
<
s
id
="
s.004135
">Itaque
<
lb
/>
celerius æs abſumunt auro &
<
expan
abbr
="
argẽto
">argento</
expan
>
, ſed ta
<
lb
/>
men & hæc immiſta pinguedine ſua eua
<
lb
/>
neſcere cogunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004136
">Quum enim pinguem par
<
lb
/>
tem habeant, quæ ardet intus metallis im
<
lb
/>
miſta, proprium humidum metalli in fu
<
lb
/>
mum agunt: quo abſumpto, metallum & ip
<
lb
/>
ſum euaneſcit, quod non niſi eo humido
<
lb
/>
conſtat: vt enim arborum nodi magni non
<
lb
/>
vruntur per ſe, adiunctis lignis ſocietate ar
<
lb
/>
dent: in humidum auri, & argenti, quod per
<
lb
/>
ſe vri non eſt aptum, addito auripigmento,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg537
"/>
<
lb
/>
ſulphuræ ac talibus, ardet & conſumitur. </
s
>
<
s
id
="
s.004137
">Ex
<
lb
/>
horum igitur genere eſt, quod monetam de
<
lb
/>
corticat, non ſecus ac ſerpens ſolet corticem
<
lb
/>
amittere, manente imagine. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004138
">
<
margin.target
id
="
marg534
"/>
Auripigmë
<
lb
/>
tum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004139
">Arſenicum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004140
">Roſagallum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004141
">
<
margin.target
id
="
marg535
"/>
Modus mu
<
lb
/>
res necandi,
<
lb
/>
& lupos.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004142
">
<
margin.target
id
="
marg536
"/>
Metallica
<
lb
/>
ſicca auro, &
<
lb
/>
argento ſunt
<
lb
/>
venenum, ſi
<
lb
/>
cum his li
<
lb
/>
quentur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004143
">
<
margin.target
id
="
marg537
"/>
Moneta de
<
lb
/>
corticari po.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004144
">teſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004145
">Chryſocolla
<
lb
/>
quomodo
<
lb
/>
fiat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004146
">Redeo ad chryſocollam, quam boracem
<
lb
/>
nunc dicunt: eius eſt genus factitium, quod
<
lb
/>
alumine ſciſſo, & ammoniaco ſale fieri ſolet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004147
">Exiſtimat Galenus etiam vrina pueri in æreo
<
lb
/>
mortario aſſiduè agitata ſub caniculæ ortu
<
lb
/>
confici poſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.004148
">Colos factitiæ croceus, ſplen
<
lb
/>
dens: vtuntur aurifices ad auri fruſta iun
<
lb
/>
genda, inde inditum nomen. </
s
>
<
s
id
="
s.004149
">At cœruleus vel
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg538
"/>
<
lb
/>
cyaneus lapis, quem lazuli vocant noſtri,
<
lb
/>
pulcherrimus eſt, cœli colore intermicanti
<
lb
/>
bus aureis maculis. </
s
>
<
s
id
="
s.004150
">Inde è rei natura mira
<
lb
/>
occaſio artifici data dum cælatur: aurum or
<
lb
/>
nat, veſtes, vel ſydera refert. </
s
>
<
s
id
="
s.004151
">Oportet autem
<
lb
/>
eligere aptum & benè diſtinctum, cælaréque
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg539
"/>
<
lb
/>
figuram ſculturæ ſimilem, non cauam. </
s
>
<
s
id
="
s.004152
">San
<
lb
/>
daracha eſt, quam vulgus vocat auripigmen
<
lb
/>
tum rubeum, ſed auripigmentum non eſt,
<
lb
/>
ſulphureum quid olet, & exterius crocea,
<
lb
/>
non ſplendens, intus rubra, ſpleudida, odor
<
lb
/>
tamen non eſt admodum ingratus: exterioris
<
lb
/>
coloris ſimilitudine croceo admiſtam auri
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg540
"/>
<
lb
/>
pigmento vendunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004153
">Sydera, quam Manga
<
lb
/>
nenſem Itali vocant, terra eſt repurgando
<
lb
/>
nitro aptiſſima, illud tingens cæruleo colo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg541
"/>
<
lb
/>
re. </
s
>
<
s
id
="
s.004154
">Eſt alia etiam, quæ ſic vitrum tingit cæ
<
lb
/>
rulei coloris, quam Zapharam quidam ap
<
lb
/>
pellant. </
s
>
<
s
id
="
s.004155
">Eſt & metallici generis terra viri
<
lb
/>
dis, quam Itali Azurrum viride vocant, nos
<
lb
/>
chlorogeam. </
s
>
<
s
id
="
s.004156
">Naſcitur in fodinis æris, & ar
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg542
"/>
<
lb
/>
genti feracibus, vnde veriſimile eſt ex halitu
<
lb
/>
fieri æris ac argenti: ſplendet, & ob id cœ
<
lb
/>
ruleo lapidi perſimilis, ſed non tamen adeò
<
lb
/>
vtilis ad opera. </
s
>
<
s
id
="
s.004157
">
<
expan
abbr
="
Nã
">Nam</
expan
>
cærulei lapidis color, nec
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg543
"/>
<
lb
/>
igne, nec aquâ vitiatur, & vix vlla vetuſtate.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004158
">Vnde illi honos & pretium. </
s
>
<
s
id
="
s.004159
">Cauſa eſt, quòd
<
lb
/>
denſiſſimus ſit, & tenuiſſimæ ſubſtantiæ. </
s
>
<
s
id
="
s.004160
">Vn
<
lb
/>
de modica quantitas tabulæ magnæ ſatisfa
<
lb
/>
cit, velut & de auro, & argento dicemus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004161
">Cauſa tenuitatis ac denſitatis, diuturna co
<
lb
/>
ctio & ſeparatio partium inutilium. </
s
>
<
s
id
="
s.004162
">Ob
<
lb
/>
hanc cauſam pſeudo cæruleæ honos nullus
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg544
"/>
<
lb
/>
fermè: hæc ex Hiſpaniis aduehitur, ſed longè
<
lb
/>
cæruleo lapide inferior: quòd non tam te
<
lb
/>
nuis, nec denſa, ob id plus exigitur in opere,
<
lb
/>
nec vetuſtati aut ignibus, vel aquæ ſuſtinen
<
lb
/>
dæ paruis. </
s
>
<
s
id
="
s.004163
">Verùm chlorogeæ adhuc honos
<
lb
/>
eſt, quoniam non vicaria, ſed principalis vi
<
lb
/>
ce fungitur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004164
">
<
margin.target
id
="
marg538
"/>
Lazuli.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004165
">
<
margin.target
id
="
marg539
"/>
Sandaracha.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004166
">
<
margin.target
id
="
marg540
"/>
Syderea.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004167
">
<
margin.target
id
="
marg541
"/>
Cærulea.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004168
">
<
margin.target
id
="
marg542
"/>
Chlorogea. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004169
">
<
margin.target
id
="
marg543
"/>
Color ex la
<
lb
/>
zulo igni, &
<
lb
/>
aquæ, & ve
<
lb
/>
tustati haud
<
lb
/>
obnoxius.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004170
">
<
margin.target
id
="
marg544
"/>
Pſeudo cæru
<
lb
/>
lea.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004171
">Sunt & terræ miſtæ metallis, vt Galena,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg545
"/>
<
lb
/>
quam Ocriam vocant Itali, plumbo, & ter
<
lb
/>
ra conſtat: materia eſt plumbi haud perfe
<
lb
/>
cti proculdubio, atque ideò liquandis metal
<
lb
/>
lis aptiſſima, tum maximè cùm ex matrice
<
lb
/>
ſunt eruendi. </
s
>
<
s
id
="
s.004172
">Eſt autem lapis cum metallo
<
lb
/>
iunctus matrix. </
s
>
<
s
id
="
s.004173
">Nam pleraque nobiliora
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg546
"/>
<
lb
/>
metalla in lapidoſa materia iacent, quam
<
lb
/>
matricem: nuncupare liceat. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004174
">
<
margin.target
id
="
marg545
"/>
Galena.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004175
">
<
margin.target
id
="
marg546
"/>
Matrix.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004176
">Verùm inter metallica nullum excellen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg547
"/>
<
lb
/>
tius argento viuo inuenire licet, ſolerti in
<
lb
/>
duſtria vbi oriatur, depræhendunt. Menſibus
<
lb
/>
Aprilis ac Maij ſub aurora ſereno cœlo in
<
lb
/>
montibus ſpèctant aſcendentes vapores, ac
<
lb
/>
veluti nebulam non altius ſe attollentem,
<
lb
/>
ſed humillimam, ac quaſi hærentem terræ.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004177
">Quò fit, vt coniectores argenti viui ibi ſe
<
lb
/>
dem aſſequantur. </
s
>
<
s
id
="
s.004178
">Grauiſſimum eſt ac tenuiſ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg548
"/>
<
lb
/>
ſimum, quæ duo cùm etiam auro conueni
<
lb
/>
rent, ſperabant quidem ex vno alterum con
<
lb
/>
fici poſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.004179
">Nempe non ſolum inter metalla,
<
lb
/>
ſed inter omnia quod ſciam hucuſque au
<
lb
/>
rum ſolum in eo mergitur, ac deſcendit, cùm
<
lb
/>
cætera ſupernatent. </
s
>
<
s
id
="
s.004180
">Idem viuum argentum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg549
"/>
<
lb
/>
cum aurum combiberit, ſeu etiam per ſe
<
lb
/>
corium ceruinum, quod craſſiſſimum eſt, pe
<
lb
/>
netrat. </
s
>
<
s
id
="
s.004181
">Hoc enim modo aurum ſeligunt: ca
<
lb
/>
lefaciunt argentum viuum, atque ei impo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg550
"/>
<
lb
/>
nunt veſtium fragmenta inaurata, aut alia,
<
lb
/>
quæ aurum continent, & (vt dixi) breui au
<
lb
/>
rum ipſum ab argento viuo abſorbetur, in
<
lb
/>
de exprimitur argentum viuum corio, ma
<
lb
/>
net autem in imo quod modico igne colli
<
lb
/>
quatum concreſcit. </
s
>
<
s
id
="
s.004182
">Sunt & alij modi aurum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg551
"/>
<
lb
/>
colligendi, ſed non ſine acutis aquis, aut
<
lb
/>
ſulphuræ, & opera haud leui. </
s
>
<
s
id
="
s.004183
">Oleum co
<
lb
/>
rium non tranſit adeò celeriter, vt videatur
<
lb
/>
argentum viuum etiam oleo eſſe tenuius.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004184
">Erodit omnia metallica vaſa, æs, argen
<
lb
/>
tum, plumbum perforat: vnde ligneis vaſ
<
lb
/>
culis tutius, quàm metallicis committitur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004185
">Incredibile eſt dictu, ſed tamen quod quiſ
<
lb
/>
que, vt ego feci, poteſt experiri. </
s
>
<
s
id
="
s.004186
">Narrabat
<
lb
/>
mihi hoc Hieronymus Gemmarius ab oculis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg552
"/>
<
lb
/>
dictus, ſed fidem non poteram adhibere ci
<
lb
/>
tra experimentum. </
s
>
<
s
id
="
s.004187
">Aurum ſcilicet argento
<
lb
/>
viuo illitum fragilius euadere oui cortice, </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>