1vt etiam rimas contrahat per ſe, nec abſi
mile reddatur cæmento vel molliſſimo. Cùm
verò in aureo coronato expertus eſſem, to
tum in plurima fruſta perfregi: quamo
brem qui annulos aureos geſtant, diligenter
cauere decet, ne argento viuo coinquinentur.
Sola enim vmbra illius, metalla obnoxia
reddit, ſed tamen aurum magis longè argen
to, Cauſam huius eſſe neceſſe eſt, quòd ſub
tilitate ſua intus penetrat, & frigiditate co
git, vnde friabile redditur. Oſtendit hoc
aquæ frigiditas in chalybe: nam in ea fre
quenter extinctus adeò fragilis redditur,
tum maximè ſi aqua ſit frigidiſſima, vt ſpon
tè rumpatur. Eſſe verò frigidiſſimum ar
gentum viuum, tactus oſtendit. Vnde Mauri,
& qui in Africa habitant, ſummis illis calo
ribus requiem quærentes, vas lapideum, li
gneumve argento viuo replent, cui corium
ſuperponunt, atque corio inde incubant.
Quod etiam ferro experimentum ſi fiat, con
ducet. Sed cur quaſi ſolum aurum frangitur,
ac maximè inter metalla? Quia ipſum etiam
ſolum, vt infrà oſtendemus, expers eſt pin
guedinis craſſioris: illius enim humidum eſt
tenuiſſimum, quod autem tenuiſſimum eſt,
& minimè pingue, facillimè gelaſcit. Oleum
enim & pinguia omnia concreſcunt qui
dem, ſed minimè congelantur. Et ideò qui
aquam in glaciem vertere ſtudent, coquunt
eam, vt tenuior facta faciliùs congeletur.
Frigus igitur argenti viui cùm folida pene
trare ſoleat (ſubſtantia enim caret) humidum
auri congelat. Ideoque aurum admodum fit
fragile. Omne enim quod congelatur, etiam
fragile fit. Indicio ſunt glacies, ligna, piſces,
adeò vtin vehementibus frigoribus conge
lati artus integri ab hominibus ipſis deci
derint. Sed ad rem reuertar. Ob grauitatem
argentum viuum in vnum coit, petit enim
imum: hoc autem plerunque vnum eſt, ob id
etiam in vnum coit. Coit & alia ratione: nam
humidum eſt atque pingue, hócque dum
mouetur in via relinquit, vnde ea facilior
ac pronior tranſitus, ob quem in vnum, &
in vnam etiam ſedem fertur. Quia verò gra
ue & rotundum, quacunque ex cauſa & ce
lerrimè illud ferri neceſſe eſt: vnde vix quie
ſcit, inde nomen ei inditum. Eſt igitur ar
gentum viuum quaſi metallum non concre
tum: vt igitur metallum ad argentum vi
uum, ſic ad aquam glacies: & vt non antè
glacies euaneſcit, quàm diſſoluatur, ita nec
metalla antequam liqueſcant. Sed argentum
viuum celerrimè, cùm ſit ſpontè vt aqua li
quidum, euaneſcit: vt verò aqua dum eua
neſcit, velut in diſtillationibus, frigore de
nuò concreſcit, ita argentum viuum poſt
quam igne euanuerit, hæret tectis, & la
quearibus: vtque argentum viuum, & me
talla minore indigent frigore, quàm aqua, &
glacies: nam metallo ſufficit, ne immodica
caliditate impediatur, vt concreſcat, aquæ
vt gelu concipiat immodica frigiditate eſt
opus, ita aquæ vt euaneſcat minor calor eſt
neceſſarius, quàm argento viuo.
mile reddatur cæmento vel molliſſimo. Cùm
verò in aureo coronato expertus eſſem, to
tum in plurima fruſta perfregi: quamo
brem qui annulos aureos geſtant, diligenter
cauere decet, ne argento viuo coinquinentur.
Sola enim vmbra illius, metalla obnoxia
reddit, ſed tamen aurum magis longè argen
to, Cauſam huius eſſe neceſſe eſt, quòd ſub
tilitate ſua intus penetrat, & frigiditate co
git, vnde friabile redditur. Oſtendit hoc
aquæ frigiditas in chalybe: nam in ea fre
quenter extinctus adeò fragilis redditur,
tum maximè ſi aqua ſit frigidiſſima, vt ſpon
tè rumpatur. Eſſe verò frigidiſſimum ar
gentum viuum, tactus oſtendit. Vnde Mauri,
& qui in Africa habitant, ſummis illis calo
ribus requiem quærentes, vas lapideum, li
gneumve argento viuo replent, cui corium
ſuperponunt, atque corio inde incubant.
Quod etiam ferro experimentum ſi fiat, con
ducet. Sed cur quaſi ſolum aurum frangitur,
ac maximè inter metalla? Quia ipſum etiam
ſolum, vt infrà oſtendemus, expers eſt pin
guedinis craſſioris: illius enim humidum eſt
tenuiſſimum, quod autem tenuiſſimum eſt,
& minimè pingue, facillimè gelaſcit. Oleum
enim & pinguia omnia concreſcunt qui
dem, ſed minimè congelantur. Et ideò qui
aquam in glaciem vertere ſtudent, coquunt
eam, vt tenuior facta faciliùs congeletur.
Frigus igitur argenti viui cùm folida pene
trare ſoleat (ſubſtantia enim caret) humidum
auri congelat. Ideoque aurum admodum fit
fragile. Omne enim quod congelatur, etiam
fragile fit. Indicio ſunt glacies, ligna, piſces,
adeò vtin vehementibus frigoribus conge
lati artus integri ab hominibus ipſis deci
derint. Sed ad rem reuertar. Ob grauitatem
argentum viuum in vnum coit, petit enim
imum: hoc autem plerunque vnum eſt, ob id
etiam in vnum coit. Coit & alia ratione: nam
humidum eſt atque pingue, hócque dum
mouetur in via relinquit, vnde ea facilior
ac pronior tranſitus, ob quem in vnum, &
in vnam etiam ſedem fertur. Quia verò gra
ue & rotundum, quacunque ex cauſa & ce
lerrimè illud ferri neceſſe eſt: vnde vix quie
ſcit, inde nomen ei inditum. Eſt igitur ar
gentum viuum quaſi metallum non concre
tum: vt igitur metallum ad argentum vi
uum, ſic ad aquam glacies: & vt non antè
glacies euaneſcit, quàm diſſoluatur, ita nec
metalla antequam liqueſcant. Sed argentum
viuum celerrimè, cùm ſit ſpontè vt aqua li
quidum, euaneſcit: vt verò aqua dum eua
neſcit, velut in diſtillationibus, frigore de
nuò concreſcit, ita argentum viuum poſt
quam igne euanuerit, hæret tectis, & la
quearibus: vtque argentum viuum, & me
talla minore indigent frigore, quàm aqua, &
glacies: nam metallo ſufficit, ne immodica
caliditate impediatur, vt concreſcat, aquæ
vt gelu concipiat immodica frigiditate eſt
opus, ita aquæ vt euaneſcat minor calor eſt
neceſſarius, quàm argento viuo.
Argenti vi
ui, & aquæ
comparatio,
& quadri
plex ſimili
tudo.
ui, & aquæ
comparatio,
& quadri
plex ſimili
tudo.
Eſt ergo argentum viuum, aqua quædam
denſata, non calore, nam non cogitur: nec
frigore, eſſet enim lapis, vel metallum: ſed
tenuiſſima parte ac puriſſima terrea, quò fit,
vt grauiſſimum ſit, frigidiſſimum, ſplendens,
ac liquidum: miſtum eſt autem potiùs, quàm
concretum, cùm (vt dixi) liquidum ſit.
denſata, non calore, nam non cogitur: nec
frigore, eſſet enim lapis, vel metallum: ſed
tenuiſſima parte ac puriſſima terrea, quò fit,
vt grauiſſimum ſit, frigidiſſimum, ſplendens,
ac liquidum: miſtum eſt autem potiùs, quàm
concretum, cùm (vt dixi) liquidum ſit.
Simile eſt igitur aquæ argentum viuum
quatuor modis: vtrunque frigidiſſimum, &
cùm euanuerit ob calorem, frigore ad ſe re
dit. Fluit ad decliuia vtrunque, & in rotun
dam formam coëunt ambo, dum ſiccum re
fugiunt. Cauſa verò, cur in puluere atque
etiam in ſicco rotunda euadunt argentum vi
uum, aqua, eſt, quoniam refugiunt contactum
ſicci: at in nulla parte minore poteſt corpus,
corpus aliud tangere, quam in puncto: igitur
argentum viuum, & aqua conantur ſiccum
in puncto tangere: hoc autem manifeſtè con
tingit, ſi rotunda euadant: nam ſphæra pla
num in ſolo puncto tangit: igitur partes
aquæ, & argenti viui dum ſuper puluerulen
tam tabulam ſparguntur, rotundæ euadent.
Sed cùm magnæ moles non id efficiant, nec
in conum pronum formentur, ſignum eſt
eam rotunditatem, in qua extrema à latere
pendent, & graue præter rationem ſuſtine
tur, ab humido lento contineri: atque ideò
cùm argentum viuum in maiores orbes
eo eat aquâ, atque etiam grauius ſit lentum
maximè eſſe neceſſe eſt. Spargitur etiam ſi
quid aliud, & oleo tenuius hærentibus par
tibus, quod eſt lentoris argentum. Quòd igi
tur in orbem coëat argentum viuum, facit
odium ſicci, quòd manere poſſit lentor. At
que ob id longè minùs aquæ partes eam ro
tunditatem ſeruant, quòd etiam longè mi
nùs lenta ſit aqua, quàm argentum viuum.
Cùm verò parum differant aqua, & argen
tum viuum, conſimilíſque ſint naturæ, ob id
montes, in quibus oritur, & virent pulchrè,
& fontibus ſcatent. Lentore autem aurum,
& reliqua metalla fœdat: aut ſaltem, ſi mi
tiore vti nomine placet, dealbat, adeóque vt
ſeipſum velut grauia prodat. Operæ pretium
autem eſſe duco, vt hiſtoriam narrem eo
rum, quæ mihi contigerunt, poſtquam de
nuò in patriam è gymnaſio reuerſus ſum.
Medebar in domo Nigrolorum: hi erant
armorum fabri, non quidem vulgarium, ſed
quæ à regibus expeterentur. Ibi fortè cùm
uerſarer, contigit, vt annulum, quem in in
dice digito geſtabam, hyacintho decorum,
ſæpius album factum viderem: quod ani
maduertens, nec cauſam intelligens, ſuſpicio
nem iniecerat, ne ab aliquo venenum acce
piſſem: memineram enim non me tractaſſe
talia. Sed nullum immicum tunc mihi eſſe
perſuadebam: næ æmulatio quamuis maxi
ma, in vrbe noſtra eò progreditur, vt ad per
niciem tendat, ſed calumniis, ſuſpicionibus,
infamia, iudiciíſque falſis homines perſe
quuntur: éſtque hoc in ciuitate noſtra opti
mum, ad necem ob ſolam inuidiam non ſæ
uire. Itaque dum hæc mecum verſo, animad
uerto maculam hanc ſola aqua elui. Inde me
cum reuoluens cauſam, ſuſpicabar aliquem
è meis ægris argentum viuum, aut ſublima
tum hauſiſſe. Interim dum hæc cogito, ani
maduero, me è domo illa egredientem annu
lum habere dealbatum. Mentem adhi
beo diligentius, audio à puero meo ar
gentum viuum ea in domo muris hærere:
tandem cognoui, diligenter rem obſeruans,
quatuor modis: vtrunque frigidiſſimum, &
cùm euanuerit ob calorem, frigore ad ſe re
dit. Fluit ad decliuia vtrunque, & in rotun
dam formam coëunt ambo, dum ſiccum re
fugiunt. Cauſa verò, cur in puluere atque
etiam in ſicco rotunda euadunt argentum vi
uum, aqua, eſt, quoniam refugiunt contactum
ſicci: at in nulla parte minore poteſt corpus,
corpus aliud tangere, quam in puncto: igitur
argentum viuum, & aqua conantur ſiccum
in puncto tangere: hoc autem manifeſtè con
tingit, ſi rotunda euadant: nam ſphæra pla
num in ſolo puncto tangit: igitur partes
aquæ, & argenti viui dum ſuper puluerulen
tam tabulam ſparguntur, rotundæ euadent.
Sed cùm magnæ moles non id efficiant, nec
in conum pronum formentur, ſignum eſt
eam rotunditatem, in qua extrema à latere
pendent, & graue præter rationem ſuſtine
tur, ab humido lento contineri: atque ideò
cùm argentum viuum in maiores orbes
eo eat aquâ, atque etiam grauius ſit lentum
maximè eſſe neceſſe eſt. Spargitur etiam ſi
quid aliud, & oleo tenuius hærentibus par
tibus, quod eſt lentoris argentum. Quòd igi
tur in orbem coëat argentum viuum, facit
odium ſicci, quòd manere poſſit lentor. At
que ob id longè minùs aquæ partes eam ro
tunditatem ſeruant, quòd etiam longè mi
nùs lenta ſit aqua, quàm argentum viuum.
Cùm verò parum differant aqua, & argen
tum viuum, conſimilíſque ſint naturæ, ob id
montes, in quibus oritur, & virent pulchrè,
& fontibus ſcatent. Lentore autem aurum,
& reliqua metalla fœdat: aut ſaltem, ſi mi
tiore vti nomine placet, dealbat, adeóque vt
ſeipſum velut grauia prodat. Operæ pretium
autem eſſe duco, vt hiſtoriam narrem eo
rum, quæ mihi contigerunt, poſtquam de
nuò in patriam è gymnaſio reuerſus ſum.
Medebar in domo Nigrolorum: hi erant
armorum fabri, non quidem vulgarium, ſed
quæ à regibus expeterentur. Ibi fortè cùm
uerſarer, contigit, vt annulum, quem in in
dice digito geſtabam, hyacintho decorum,
ſæpius album factum viderem: quod ani
maduertens, nec cauſam intelligens, ſuſpicio
nem iniecerat, ne ab aliquo venenum acce
piſſem: memineram enim non me tractaſſe
talia. Sed nullum immicum tunc mihi eſſe
perſuadebam: næ æmulatio quamuis maxi
ma, in vrbe noſtra eò progreditur, vt ad per
niciem tendat, ſed calumniis, ſuſpicionibus,
infamia, iudiciíſque falſis homines perſe
quuntur: éſtque hoc in ciuitate noſtra opti
mum, ad necem ob ſolam inuidiam non ſæ
uire. Itaque dum hæc mecum verſo, animad
uerto maculam hanc ſola aqua elui. Inde me
cum reuoluens cauſam, ſuſpicabar aliquem
è meis ægris argentum viuum, aut ſublima
tum hauſiſſe. Interim dum hæc cogito, ani
maduero, me è domo illa egredientem annu
lum habere dealbatum. Mentem adhi
beo diligentius, audio à puero meo ar
gentum viuum ea in domo muris hærere:
tandem cognoui, diligenter rem obſeruans,